Frakturat E Ekstremiteteve Të Poshtme Kujdesi Infermieror 1v5q3h

REBUBLIKA E SHQIPËRISË UNIVERSITETI: “ALEKSANDËR MOISIU” FAKULTETI I STUDIMEVE PROFESIONALE DEPARTAMENTI I MJEKËSISË MASTER PROFESIONAL:INFERMIERISTIKË KIRURGJIKALE

FRAKTURAT E EKSTREMITETEVE TË POSHTME, KUJDESI INFERMIEROR

Punoi: Suada Çerma

Udhёheqёsi: M.PH,M.Sc Indrit Bimi

Frakturat e ekstremiteteve te poshtme-kujdesi infermieror

PËRMBAJTJA 1.Hyrje

…….………………………………………………………….............2

KAPITULLI I FRAKTURAT 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6

Historia e menaxhimit te frakturave…………………………………………...3 Cfare jane frakturat…….….……………………………..…………………….5 Epidemiologjia…………………………………………………………………5 Klasifikimi………………………………………………………………..........6 Manifestimet klinike…………………………………………………………...7 Trajtimi I frakturave…………………………………………….……………..8

KAPITULLI II 2.1 2.2 2.3 2.4

FIZIOLOGJIA E SHERIMIT TE KOCKAVE

Stadet e sherimit kockor……………………………………………………….11 Mosngjitja e kockave………………………………………………………….13 Faktoret qe ndikojne ne sherimin e kockave………………………………….14 Koha e sherimit te frakturave………………………………………….……...14

KAPITULLI III FRAKTURAT E EKSTREMITETEVE TE POSHTME 3.1 Frakturat e femurit 3.1.1 Frakturat e skajit tё sipёrm femoral………………………………………16 3.1.2 Frakturat e diafizёs femorale…………………………………………….22 3.1.3 Frakturat suprakondilare…………………………………………………..22 3.2 Frakturat e patelёs……………………………………………………………...25 3.3 Frakturat e kёrcirit……………………………………………………..............26 3.3 Frakturat e kёmbёs…………………………………………………………….28 3.4 Frakturat e stresit………………………………………………………………32 KAPITULLI IV KUJDESI INFERMIEROR 4.1 Kujdesi infermieror nё frakturat e ekstremiteteve te poshtme………………….33 4.2 Komplikacionet e frakturave,kujdesi…………………………………………...42 4.3 Kujdesi preoperator………………………………………………………….….43 4.4 Kujdesi postoperator…………………………………………………………….46 4.5 Traksioni,kujdesi infermieror…………………………………………………...51 4.6 Kujdesi infermieror tek nje pacient me gips ne ekstremitete……………….......55 KAPITULLI V METODOLOGJIA E STUDIMIT STATISTIKOR 5.1 Qellimi I studimit dhe objektivat………………………………………………..57 5.2 Materiali dhe metoda…………………………………………………………....58 KAPITULLI VI REZULTATE&DISKUTIME………………………………….59 KAPITULLI VII KONKLUZIONE………………………………………………71 Abstrakti……………………………………………………………………………...73 Bibliografia…………………………………………………………………..............74

Suada Çerma

Faqe - 1 -


HYRJE Traumat nga frakturat janё pjesё e politraumave dhe si e tillё historia e tyre ёshtё e lidhur me shёrbimet e emergjencёs.Frakturat e ekstremiteteve tё poshtme janё mё tё zakonshme dhe mё tё shpeshta .Shpesh janё tё shoqёruar me morbitet tё lartё dhe hospitalizim tё zgjatur ndaj ёshtё e rendёsishme tё kuptuarit e traumёs sё ekstremiteteve tё poshtme. Nё fillim jepen disa koncepte teorike lidhur me frakturat,klasifikimin,kohёn e shёrimit tё kockave dhe faktorёt qё ndikojnё nё shёrimin e tyre. Nё pjesёn e dytё jepet njё pёrshkrim I frakturave tё ekstremiteteve tё poshtme. Qёllimi ёshtё evidentimi I shkaqeve mё tё shpeshta tё kёtyre frakturave,principet e menaxhimit dhe prognoza e tyre. Nё pjesёn e fundit tё punimit jepet kujdesi infermieror,studime dhe tё dhёna lidhur nё 5 vitet e fundit nё klinikёn e:”Ortopedisё dhe Traumatologjisё” tё Spitalit Rajonal Durrёs.

Suada Çerma

Faqe - 2 -


KAPITULLI I FRAKTURAT 1.1 Historia e menaxhimit te frakturave Njerёzit asnjeherё nuk kanё qenё imun ndaj dёmtimit.Ndёrsa teknologjia pёrparon,ashtu ndodh edhe me frekuencёn e dёmtimeve traumatike dhe pёrmirёsimin e aftёsive tё kirurgjisё.Forcat qё shkaktojnё fraktura shkaktojnё dёmtim tё kockave si edhe tё indeve tё buta qё rezulton nё njё pёrgjigje inflamatore nё zonёn e dёmtimit.Praktika e trajtimit tё frakturave nuk ishte e panjohur edhe nё kohёt primitive.Tё dhёnat mё tё hershme pёr trajtimin e tyre vijnё nga ёgjipti qё nё vitёt 300 p.ё.s.Mjekёt ishin familjarё me pёrdorimin e imobilizimit tё jashtёm tё pёrbёrё nga copa druri pёr tё trajtuar frakturat. Hipokrati dhe Celsius I pёrshkruajnё kёto metoda me detaje.Kirurgёt arabё nё vitet 800 pas krishtit pёrdornin pёrzierje tё miellit tё bardhё me veze,pёrzierje me akacie,argjile,e pёrzier me tё bardhёn e vezёs ose e bardhё e vezёs me gёlqere.Kjo pёrzierje vendosej rreth kёmbёs sё demtuar pёr ta imobilizuar atё.Kjo teknike u importua ne Europe rreth shek 18.Me 1876 kirurgu hollandez Antonio Mathijsen e pёrpunoi kёtё teknikё duke futur gips-allcinё nё vend tё vezёs dhe miellit dhe u quajt “plaster I Parisit”.Deri 150 vjet mё parё njё frakturё e hapur ishte sinonim I vdekjes.Nё kёtё rast bёhej amputimi I menjёhershёm i kёmbёs.Amputimi nё vetvete pёrbёnte njё mortalitet tё lartё nga hemoragjia apo septicemia.Gjate luftes Franko Prusiane 1870,% e vdekjeve nga frakturat e hapura shkonte deri ne 41%.Ne kete kohe me punen e Pasteur,Koch,Lister filloi te kuptohej infeksioni dhe kontaminimi bakterial ndaj filloi te perdorej mjekimi I plageve te hapura dhe ne kete menyre dhe trajtimi I frakturave te hapura.Teknikat e hershme te fiksimit intern te ekstremitetit te demtuar u pёrdorёn rreth 1770 nga kirurgё ze,nga Cucel dhe Rigaud ne 1850 dhe Hansmann n 1886.Albin Lambotte quhet sot babai I fixacionit intern.Ai shpiku dhe beri instrumente te reja kirurgjikale per te zhvilluar kete teknike.Kirurgu W.Lane,zhvilloi teknikat antiseptike pёr kёtё qёllim.Sherman me 1926,perdori per here te pare disa vida nё vend tё njё pёr tё fiksuar copat e kockave tё thyera tё ekstremiteteve.Kjo metodё e quajtur osteosinteze kishte si qellim :imobilizimin aktiv tё artikulacioneve,restaurimin e plotё anatomik tё kockёs nё formёn origjinale tё saj.Robert Danis(1880-1969)duhet cilёsuar si babai I Suada Çerma

Faqe - 3 -


osteosintezes moderne. Sot ka teknika tё reja tё pёrdorura pёr reponimin e frakturave tё cilat kanё bёrё tё mundur uljen e vdekshmerisё,pёrmiresimin e mobilitetit dhe pёrmiresimin e kualitetit tё jetёs.

Suada Çerma

Faqe - 4 -


1.2 Frakturat Fraktura ёshtё njё ndёrprerje e plotё ose e pjesёshme e vazhdimёsise sё kockёs.Ndodh atёherё kur kocka ёshtё subject I njё force tё ushtruar mbi tё dhe stresi i ushtruar ёshtё mё I madh se sa ajo mund tё absorvojё.Shfaqen si pasojё e rrёzimeve ,goditjeve, aksidenteve.Gjithsesi frakturat mund tё shfaqen gjatё njё aktiviteti normal ose pas njё dёmtimi minimal nё rastet kur kockat vuajnё si rrjedhojё e ndonjё sёmundjeje si kanceri metastatik apo osteoporoza.Kjo njihet ndryshe dhe si frakturё patologjike.Pёrvec dёmtimit tё kockave mund tё pёrfshihen dhe struktura tё tjera qё rezultojnё nё edeme tё indeve tё buta,hemoragji nё muskuj dhe artikulacione,rupturё tё tendinave, dislokacione, luksacione,dёmtim tё nervave dhe enёve tё gjakut. 1.3 Epidemiologjia: Frakturat janё tё zakonshme gjatё jetёs.Tipi I frakturёs ёshtё specifik nё njё grup moshe psh:frakturat tek neonatet mund tё shkaktohen nga dёmtimet gjate lindjes.Fёmijet zakonisht kanё fraktura tё humerusit,klavikulёs,femurit dhe tibias qё shkaktohen nga rrёzimet.Nё pergjithёsi nё shumicёn e rasteve tё aksidenteve tё rёnda,deri nё 85% tё tyre,ndeshen tё shoqёruara me lёndime tё aparatit lokomotor dhe tё mё shumё se njё kocke. Ndёrsa vetёm nё 15% tё rasteve ato lokalizohen nё njё kockё tё vetme.Tek burrat,frekuenca e frakturave ёshtё mё e madhe nё dekadёn e dytё dhe tё tretё tё moshёs,e cila ёshtё njё moshё e jetёs intensive tё punёs dhe aktivitetit fizik tё theksuar.Ndёrsa tek gratё frekuenca e tyre,nё kёtё moshё ёshte e ulёt,ndonёse nё moshёn 45-50 vjec,kjo rritet nё mёnyrё tё ndjeshme dhe bёhen mё tё larta se sa tek burrat tё sё njёjtёs moshe.Frakturat e kockave tё vogla tё kёmbёs,apo tubular si femuri,tibia janё predominuese tek adoleshentёt gjё qё lidhet me aktivitetin fizik dhe sportiv.E kundёrta ndodh mbi moshёn 50 vjec,tek tё cilёt ndeshen mё shpesh frakturat e skajit tё sipёrm femoral,fraktura te qafёs sё humerusit,tё fundit distal tё radiusit.kёto fraktura prekin mё tepёr gratё,tek tё cilat si rezultat I menopauzёs,fenomeni I osteoporozёs zhvillohet sё tepёrmi dhe bёhet faktor favorizues pёr to. Personat mё tё riskuar nga frakturat janё personat qё merren me aktivitete sportive,alkoliket kur ngasin makinёn,personat qё nuk zbatojnё rregullat e qarkullimit rrugor,pacientёt me ca tё kockave,tё moshuarit.

Suada Çerma

Faqe - 5 -


1.4Klasifikimi sipas llojeve tё frakturave Frakturё e plotё,pёrfshin ato raste kur kocka ndahet plotёsisht nё dy pjesё. Frakture e pjesёshme,kёtu ndodh dёmtim I pjesёshёm I kockёs por pa e ndarё atё. Frakturё e mbyllur,kocka eshte e thyer kurse lekura eshte e pademutar Frakturё e hapur ose e pёrbёrё,kocka ёshtё dёmtuar duke dёmtuar njёkohёsisht edhe lёkurёn dhe membranat mukozale.Frakturat e hapura janё tё gradёs sё parё (plage e paster <1cm),te grades se dyte(plage me e madhe pa demtim te indeve te buta) dhe te grades se trete(me demtim te indeve te buta) Frakturё pa nderprerje,ne kete rast kocka eshte demtuar,ndersa fragmentet kockore qendrojne ne pozicionin e tyre normal Frakturё me nderprerje,perfshin ato raste kur kocka eshte demtuar,duke ndare fragmented kockore Frakturё kominutive,kocka eshte shpёrbёrё nё shumё pjesё tё tjera. Fig1.1-frakture e pjesёshme

Fig1.3-a)frakturё e hapur

Suada Çerma

Fig1.2-frakturё e plotё

b)frakturё e mbyllur

Faqe - 6 -


Klasifikimi sipas linjёs sё frakturёs Greenstick,eshte thyer vetem nje ane e kockes(haset me shume tek femijet e vegjel) Transverse.thyhet kocka mespermes Oblike. Një thyerje ku vija e thyerjes shkon pjerrët me aksin e kockave. Spirale.Eshtё e zakonshme nё ndrydhjet e gjymtyrёs Fig1.4—llojet e zakonshme tё frakturave.a)transverse,b)spirale),c)oblike,d)komunitive, e)segmentare

1.5 Manifestimet klinike te frakturave jane:

---

Dhimbja.Eshte shenje esenciale e fraktures e cila ndodh ne vendin e fraktures.Dhimbja mund te jete e forte ne frakturat e perbera kur kemi demtim te indeve dhe organeve.Ajo eshte e vazhdueshme dhe rritet ne intensitet deri kur ndodh imobilizimi

-Humbje e funksionit te anes se demuar

-Edeme.Zakonisht ndodh ne vendin e fraktures. -Nje deformim I dukshem I anes se demtuar,krahasuar me ekstremitetin tjeter te paprekur. -Shfaqja e krepituseve qe ndjehen nga zhurma e fragmenteve kockore. -Lekure e ngrohte ne prekje,kjo perreth zones se demtuar,gje qe vjen si rezultat I shtimit te fluksit te gjakut ne ate zone. -Humbje e sensacionit ose dhe paralize nё pjesen distale tё zonёs sё prekur,kjo si rrjedhojё e prekjes sё mbaresave nervore. -Hemoragjia mund tё jetё e dukshme ose e padukshme prandaj infermierja duhet te

Suada Çerma

Faqe - 7 -


percaktoje nje shok aktual.Gjithashtu pacienti mund te kete demtime te kafkes,kontuzion,konfuzion,parestezi,mizerim ose demtime te shtylles kurrizore. Fig1.5 rotacion ekstern si rezultat I frakturёs

Fig1.6-dhimbje si pasojё e

frakturёs

Diagnoza Vendosja e diagnozёs sё frakturave bazohet nё: historinё e dёmtimeve,simptomave klinike dhe konfirmohet nga studimet radiologjike.Radiografia nё dy projeksione vёrteton diagnozёn,madje edhe mё shumё plotёson tё dhёnat e dёmtimit,sic ёshte tipi I fraktures,niveli e situata lokale e kockes.Eshte e detyrueshme qe radiografia te behet gjithnje ne dy projeksione standarte:antero-posteriore dhe latero-laterale.Konsiderohet I gabueshem vleresimi I nje radiografie duke u bazuar vetem ne nje projeksion. CT dhe RM jane ekzaminime per te pare me ne hollesi problemet e frakturave. 1.6 Trajtimi I frakturave *Menaxhimi imediat Ekstremiteti I frakturuar imobilizohet perpara se pacienti te levizet.Nese nje pacient I demtuar duhet te levizet nga automjeti ne spital perpara vendosjes se gipsit ,ekstremiteti ohet mbi dhe nen zonen e frakturuar,aplikohet nje traksion sipas aksit te kockes per te parandaluar rotacionin.Levizjet e fragmenteve kockore mund te shkaktojne dhimbje,demtim te indeve te buta dhe hemoragji.Imobilizimi behet duke aplikuar splinte te perkohshme qe vendosen mbi rroba.Imobilizimi I kockave te gjata te ekstremiteteve te poshtme mund te behet dhe nga fashimi I ekstremiteteve se bashku.Pulsi periferik Suada Çerma

Faqe - 8 -


ne zonen e demtuar duhet palpuar per tu siguruar qe qarkullimi I gjakut nuk eshte demtuar dhe perfuzioni indoor eshte I mjaftueshem.Hemoragjia mund te kontrollohet nepermjet ushtrimit te nje shtypje direkte.Nese eshte nje frakture e hapur plaga mbulohet me nje veshje sterile per te parandaluar infeksionin.Kur pacienti vjen ne spital jepet nje narkotik per lehtesimin e dhimbjes.Me pas largohen rrobat e trupit me kujdes,se pari nga pjesa e pademtuar pastaj ne anen e demtuar.Ekstremiteti levizet sa me pak te jete e mundur per te menjanuar demtime te metejshme.Prioritare jane sigurimi I rrugeve te ajrimit,kontrolli I hemoragjise dhe trajtimi I shokut.Nderkohe behet hapja e nje rruge venoze per istrimin e perfuzioneve dhe medikamenteve te ndryshme nese do te jete e nevojshme. *Trajtimi sekondar Perfshin reponimin,imobilizimin dhe rifitimin e funksioneve normale dhe forces permes rehabilitimit.Reponimi I fraktures I referohet restaurimit te fragmenteve te frakures ne rotacionin dhe drejtimin anatomik sa me shpejt te jete e mundur.Kjo realizohet nga manipulimi I hapur ose I mbyllur. 1.Trajtimi konservativ Trajtimi konservativ apo I mbyllur I frakturave ka te beje me veprimet manipulative nga jashte per te rritur rivendosjen e vazhdimesise dhe kontaktit te kockes se thyer.Reponimi I fractures ndiqet me aplikimin e mjetit te imobilizimit sikunder eshte: 

Gipsi



Fiksatori ekstern



Traksioni skeletik

Trajtimi konservativ ka indikacion te gjere sidomos ne individet ku trajtimi kirurgjikal ka kunderindikacione absolute sic mund te jene semundjet e renda kardiake apo mosha e thyer.te gjitha keto se bashku plotesojne ne teresine e tij mjekimin konservativ te trajtimit te frakturave.

2.Trajtimi kirurgjikal(trajtimi I hapur I frakturave) Fiksimi I brendshem perfshin:pllaka,vida,shtiza,shtifte.Indikacionet per trajtim kirurgjikal:

Suada Çerma

Faqe - 9 -


a)Nevoja per restaurim anatomic te artikulacioneve te demtuara nga thyerja e nje prej kockave qe e perbejne ate. b)Frakturat diafizare te kockave tubular,te cilat nuk mund te trajtoen ne menyre conservative. c)Frakturat te shkaktuara nga avulsioni,te cilat shoqerohen gjithnje me demtime muskulo tendinoze e te ligamenteve. d)Frakturat tek te cilat jane te konfirmuara qe trajtimi konservativ eshte jo rezultativ.

Fig1.7—fiksator ekstern pёr frakturёn e tibias Fig1.9--shtifte intramedulare(Ender)

Fig1.8-• shtiza Knowells-pёr frakturat trokanterike

Suada Çerma

Faqe - 10 -


KAPITULLI II FIZIOLOGJIA E SHËRIMIT TË KOCKAVE 2.1Stadet e shёrimit kockor A-Faza e inflamacionit. Ne nje frakturё pёrgjigja e organizmit ёshtё e njejtё me ate te demtimit te cdo pjese te organizmit Kjo fazë ze rreth 10 % të të gjithë kohës së nevojshme për shërimin e një frakture.Fillimisht si rezultat i thyerjes së kockës e dëmtimit të enëve të gjakut; hematoma e shkaktuar nga fraktura, grumbullohet rreth fundeve të kockës së thyer, në kanalin e kockës dhe ndën cipën e periostit.Të gjithë elementët së bashku me indet nekrotike nga dëmtimi , janë shkak për një reaksion inflamator lokal i cili manifestohet e plotësohet me vazodilatacionin dhe me ekstravazimin e plazmës, leukociteve e polinuklearëve si përgjigje e organizmit ndaj këtij proçesi inflamator. Fig2.1- Faza e parë e

regjenerimit të

kockës. 1-Periosti i shqyer. 2-Palca e kockës. 3-Hematoma subperiostale. 4-Elementë të vdekur rreth

të kockes

frakturës.

B-Faza e riparimit :

Faza e dytë e regjenerimit të një kocke të thyer ose faza riparimit zë rreth 40 % të të gjithë kohës së nevojshme për konsolidimin e një frakture . Kjo fazë fillon me organizimin apo forcimin e hematomës për rreth frakturës dhe invadimin apo pushtimin e saj nga indet fibrotike të përbëra nga fibra të kolagenit, elementë të matriksit etj.Të gjithë këta elementë e kanë prejardhjen nga qelizat mezenkimale të pa diferencuara. Këto formacione migrojnë në vëndin e dëmtimit që në fazën e parë të inflamacionit nëpërmjet vazave të gjakut Qelizat mezenkimale të pa diferencuara (Q.M.P) kanë aftësi të mëdha të formojnë rishtazh inde Suada Çerma

kockore, Faqe - 11 -


kartilaginoze, fibrotike enë gjaku etj. Të gjitha këto elementë me kohë mineralizohen e formojnë kështu kallusin primar . Kallusi primar ose kallusi i butë është element kockore

duke siguruar kështu një

frakturës.Me kohë kalciumit,

dhe nga

aktiv i cili mbëeshtjell fundet

stabilitet fillimisht të pakët në vatrën e

depozitimi në të i kriperave minerale, sidomos i

transformohet në kallus të fortë

i cili rrit akoma më shumë

qendrushmerinë në vatrën e frakturës.Kjo fazë opkupon kohën më të gjatë të riparimit të një frakture

C-Faza e rimodelimit :

Apo faza e riformimit dhe organizimit të plotë të indit kockor, është faza më e gjatë e

regjenerimit të kockes së dëmtuar

dhe okupon rreth 5 0 %

e të gjithë

kohës së këtij procesi.

Fig2.2 Faza e tretë e shërimit të një frakture

1-Palca e kockës e regjeneruar 2-Kallusi i fortë 3-Kallusi akoma i butë Gjatë kësaj faze nëpërmjet fenomeneve të mbushjes së hapsirave ku indi kockor mungon dhe modelimin apo heqjen e pjesëve të tepërta bëhet rifomimi i kockës në formën e në kompozimin mineralo-biologjik të saj.Faza e rimodelimit të një frakture lidhet jo vetëm me c’ka nënkupton termi rimodelim ne kuptimin fizik apo të jashtëm ,por kjo lidhet edhe me proceset kimiko-biokimike , proceset metabolike aq shumë të nëvojshme për realizimin e saj.Stimulimi biologjik i të gjithë fazave të riparimit të një kocke është një mundësi reale dhe faktikisht ato ndihmohen nepërmjet medikam enteve apo procedurave të tjera elektrobiologjike.

Suada Çerma

Faqe - 12 -


2.2Mos ngjitja e kockave : Proçesi i shërimit të një frakture jo gjithnjë ndjek rrugën e përshkruar më sipër. Në disa raste ky proçes mund të jetë i ngadalsuar (bashkimi i vonuar kockor) ose me keq akoma,i ndërprerë në ecurinë e tij ( mos bashkimi kockor apo pseudoartroza )

Fig2.3 Mos ngjitje e një frakture në tibie.Krahasoni fragmentet kockore në të dy kockat.Në tibie

buzët e

frakturës(1) janë të trasha dhe te pa ngjitura, ndërsa në fibul (2) ngjitja ka perfunduar

A-Bashkimi i vonuar kockor : Kjo vonesë, në bazën e saj ka ndalimin , apo frenimin e procesit normal e fiziologjik të shërimit të frakturave.Zakonisht vonesa në konsolidimin e frakturave ndeshet pa shënja paralajmëruese , por në shumë raste

sikundër janë tipi i dëmtimit,pacienti (

lidhur me moshen konstitucionin ,të ushqyerit etj), mënyra e trajtimit etj., ndikojnë shumë në ngjitjen në kohë të një frakture.

B-Mos bashkimi i fragmenteve kockore Në praktikën e përditëshme përdoret termi pseudoartrozë,për të vlerësuar një mos ngjitje të fragmenteve kockorë.Ky nderlikim madhor në trajtimin e frakturave ndodh për arsye lokale dhe të përgjithëshme.Ndër shkaqet lokale

përmëndim: zonat e

preferuara të pseudoartrozave sikundër është qafa e femorit,1/3 e poshtme e humerusit ,1/3 inferiore e tibies,frakturat e hapura,frakturat me segmente të lira, frakturat patologjike, imobilizimet e pamjfatueshme apo të mbajtura për një kohe të pamjaftueshme per ngjitjhen e nje kocke.Faktori kryesor , pengesa biologjike është vështirësia

apo

mungesa

e

plotë

e

irrigimit

më

gjak

të

zonave

të

sipërpërmendura..Ndërsa ndër faktorët e përgjithëshëm përmendim avitaminozat, disa gjëndje patologjike të mineralizimit të kockës.Afatet apo koha e shërimit të një frakture është në vartësi të shumë faktorëve sistemikë dhe lokale .

Suada Çerma

Faqe - 13 -


2.3 Faktoret qe ndikojne ne sherimin e kockave: Nxites

Pengues

Imobilizimi I pershtatshem

Humbje e madhe kockash gjate momentit te

Kontakti ne maksimum I fragmenteve

demtimit

kockore

Imobilizim jo efektiv

Ushqimi I pershtatshem

Infeksioni

Furnizimi me gjak mjaftueshem

Semundjet metabolike te kockave(Paget desease)

Ushtrimet/mbajtja e peshave per kockat e

Nekroza avaskulare

gjata

Mosha

Hormonet-hormoni I rritjes,I tiroides,

Kortikosteroidet

kalcitonina, insulina,vit A dhe D,steroidet

Anemia,inbalanca endokrine apo kushte te tjera

anabolike

sistemike qё interferojnё nё kёtё proces shёrimi

Potenciali elektrik rreth frakturёs

2.4 Koha e nevojshme e imobilizimit per bashkimin kockor Fraktura

Nr.i javeve

Femuri -intrakapsulare

24

- intratrokanterike

10-12

- diafiza femorale

18

-suprakondilare Tibia

Kemba

-proksimale

8-10

-Diafiza tibiale

14-20

-maleola

6

-calcaneus

12-16

-metatarset

6

-gishterinjte

3

Suada Çerma

Faqe - 14 -


KAPITULLI III FRAKTURAT E EKSTREMITETEVE TE POSHTME Pёrfshihen frakturat e kockave qё janё nё ekstremitetet e poshtme: femuri, patella, tibia, fibula dhe kёmba(talusi,kalkaneusi,tarset,metatarset dhe falangjet.

Fig.3.1 ekstremitetet e poshtme

Objektivat e menaxhimit tё nje frakture tё ekstremiteteve tё poshtme janё: 1.Tё sigurohet bashkim I pershttatshem kockor me gjatesine normale dhe aksin e duhur pa rotacion dhe deformim. 2.Tё kthehet fuqia muskulare dhe lёvizja e kyceve 3.Tё kthehet statusi i pacientit para dёmtimit

Suada Çerma

Faqe - 15 -


3.1Frakturat e femurit 3.1.1Frakturat e skajit të sipërm femoral Jane quajtur ndryshe fraktura gjysem patologjike,si rezultat I osteoporoses.Jane nga fraktura problematike ne trupin e njeriut.Kjo specifike lidhet me vecorite anatomike locale,ndertimi anatomik,furnizimi me gjak etj. Frakturat e skajit të sipërm të femorit konsiderohen të zakonshme tek të moshuarit.. Tek këta individë , frakturat e skajit të siperm femoral ndodhin per shkaqe të pa rëndësishme; rrëzime nga lartesia e trupit , trauma të vogla që dallohen nga frakturat e të rrinjve tek të cilët duhet traumë madhore me forcë të konsiderueshme. Nga ana tjetër dëmtimet e skajit të sipërm femoral, në mënyrë të ndjeshme, janë rritur edhe tek subjektet e reja si rezultat i traumave direkte të shkaktuara nga objekte që lëvizin me shpejtësi

dhe zotërojnë energji të madhe kinetike.Progresi i trajtimit të

këtyre frakturave ka bërë hapa të rëndësishëm. përpara. Pika kulmore e këtij progresi është zëvëndësimi endoprotetik( i plotë ,i të gjithë artikulacionit kokso femoral ;ose i pjesëshëm vetëm i kokës femorale.) si

trajtim primar të këtyre frakturave..

Historikisht këto fraktura njihen që në kohën e kirurgut të famshëm z Ambrois Pare, i cili rreth 400 vjet më parë pershkroi i pari dhe i ndau në fraktura intrakasulare ( apo të qafës së femorit) dhe në fraktura ekstrakapsulare( apo të regionit trokanterik) . Në ditët e sotme veç faktorit të qarkullimit të gjakut , problemet e frakturave të skajit të sipërm femoral lidhen me osteoporozën e moshës, malnutricionin kronik , paksimin e aktivitetit fizik, ulja e reflekseve proprioceprive, dobësimin e muskultatures etj. ASPEKTE ANATOMIKE TE SKAJIT TE SIPËRM FEMORAL Anatomikisht,skaji i sipërm femoral konsiderohet fragmenti kockor, i cili nga sipër (ana proksimale) lidhet me trupin nëpërmjet artikulacionit kokso femoral, ndërsa distalisht vazhdon me diafizën femorale e me të gjithë anësinë inferior. Fig3.2Formacionet e skajit të sipëm femoral 1-Koka femorale.

4-Masivi trokanterik.

2-Qafa femorale.

5-Trokanter minor

3-Trokanter major

6-Regioni subtrokanterik.

Suada Çerma

Faqe - 16 -


Klasifikimi I frakturave te skajit te siperm femoral 1-Fraktura të kokës femorale, 2-Fraktura të qafës së femorit, 3-Fraktura të regionit trokanterik, 4-Fraktura të izoluara të trokanter major, 5-Fraktura të izoluara të trokanter minor. 6-Fraktura të regionit subtrokanterik

Fig3.3fraktura ne skajin e siperm femoral

A -Frakturat e kokës së femorit. Frakturat e izoluara të kokës femorale janë tepër të rralla .Zakonisht ato shoqërojnë luksacionet traumatike kokso femorale të tipit anterior. B-Frakturat e qafës femorale: Këto fraktura kanë morbozitet edhe mortalitet të lartë . Imobilizimi i zgjatur në shtrat, bëhet shkak i ndërlikimeve kardio-vaskulare,urinare,tromboembolike, bronkopenumonike etj.Në ditët tona trajtimi me endoprotezë të pjesëshme të kokës femorale ka ulur ndjeshëm këto ndërlikime.

Suada Çerma

Faqe - 17 -


Manifestime klinike 1-Dhimbja në regionin kokso femoral: Këto dhimbje pasojnë një rrezim të pacientit nga lartësia e trupit duke u perdhredhur. Dhimbjet shtohen në rast se pacientit i lëvizim anësinë e dëmtuar ndërsa në qetësi dhimbjet zhduken. 2-Shkurtesa e anësisë : Është një shkurtesë e lehtë e anësisë dhe një vendosje e saj në rrotacion të lehtë të jashtëm. 3-Pa mundësia për të qendruar në kembë dhe për të ecur.: Është një shënjë e qëndrueshme në frakturat e qafës së femorit si rezultat i prishjes së vazhdimsisë së skeletit të anësisë inferiore. 4-Eklimozë në regionin kokso femoral . Kjo mund të vihet re nga anët e jashtëme dhe të brendëshme te regionit trokanterik . Mund të jetë në regionin inguinal në madhësi të ndryshme. 5-Kontrolli radiografik vërteton diagnozën , përcakton tipin e frakturës, zhvendosjen e saj si edhe konkretizon edhe taktikën që do të ndiqet në trajtimin e të demtuarit. Fig3.4 Pamje në radiografi e frakturave të qafës së femorit.

-Trajtimi i frakturave të qafës së femorit. +Abandonimi i frakturës dhe trajtimi i pacientit Është teknikë e vjeër

e propozuar prej Lukas

Shampioniere.Bazuar në këtë mënyrë , tek pacientë me kondraindikacione për trajtim kirurgjikal fraktura injorohet. Ndërsa pacienti pas disa ditësh ( pasi qetesohen dhimbjet) mund të fillojë rehabilitimin funksional duke ecur me kambalec, paterica dhe duke pranuar kthimin e frakturës në pseudoartrozë.Është një mënyrë e cila ndonse e vjetër konsiderohet e vlefshme në situatat kur të sëmurët janë të pa operueshëm.Është mënyrë aktive e trajtimit të këtyre të sëmurëve me rezultate të konsiderueshme

dhe fatlume në

kuptimin e jetës.

Suada Çerma

Faqe - 18 -


-Trajtimi konservativ. Për frakturat e impaktuara sikundër janë ato të tipit të parë ose edhe të dytë mund të aplikohet edhe trajtimi konservativ. Ky mjekim nënkupton rregjim absolut shtrati të zgjatur, me anësinë e fiksuar në ortopozicion për një periudhë kohe prej 6-8-10 javësh. Gjatë kësaj kohe vrojtohet me radiografi të rregullta çdo 2 javë pozicionimi i fragmenteve të frakturës për levizje sekondare dhe gjithnjë vigjilentë për ndrëhyrje kirurgjikale . -Trajtimi kirurgjikal: Aplikohet për të gjitha tipet e frakturave të qafës së femorit

Fig.3.5 Radiografi në të cilat fraktura te qafes se femorit janë trajtuar kirurgjikalisht FiksIM me dy

vida(

grafia

djathtas)

dhe

me

hemiartroplastike, ose zëvëndësim të pjesëshëm të kokës femorale. ( grafia majtas)

Trajtimi post operator Për frakturat e qafës së femorit te trajtuara me osteosintezë trajtimi post operator konsiston në aktivizimin e hershëm të pacientit.Ky proces fillon që të nesërmen e interventit duke aplikuar lëvizjet pasive te trupit, gjimnastikën respitratore, tonizimin e muskulaturës, masazhe

etj.Ecja me paterica lejohet pas javës së tretë nga

operacioni. Mbështetja e anësisë në tokë nuk lejohet së paku për tre muaj nga interventi.Më pas gjithnjë nën kontrollin radiografik fillohet mbështetja e anësisë në tokë . Pas gjashtë muajve të parë hiqet njëra patericë dhe pas nëntë muajve të parë lejohet të ecë me ndihmën e një bastuni.Për pacientët me hemiartroplastike ngritja dhe mbeshtëtja lejohet që ditën e tretë pas operacionit dhe rehabilitimi është më aktiv sipas një programi të përacaktuar në vartësi nga individi e sëmundjet shoqeruese. Ndërlikimet e frakturave të qafës së femorit. Ndërlikimet e trajtimit të frakturave te qafës së femorit janë të shumta si në kuptimin e përgjithëshëm ashtu edhe lokal:Mortaliteti,Fenomenet trombembolike, Infeksioni,Mosngjitja e fragmente kockore:-Nekroza avaskulare e kokes femorale

Suada Çerma

Faqe - 19 -


C.Frakturat trokanterike Frakturat trokanterike lokalizohen në zonën ndërmjet trokanter major dhe trokanter minor. Zona e masivit trokanterik ka një irrigim shumë të mirë me gjak, për pasojë suksesi i trajtimit konservativ apo kirurgjikal është i garantuar.Zakonisht për tetë javë këto fraktura konsolidohen dhe i sëmuri mund të fillojë të mbështesë anesinë në tokë .Është shumë i rëndësishme statusi mendor i individit për të percaktuar taktikën e trajtimit. Asnjëherë këto fraktura nuk duhet të trajtohen me urgjencë ekstreme dhe pa një vlerësim të kujdesëshëm të sëmurit edhe nga ana e anestezistit. Trajtimi i frakturave trokanterike: Trajtimi fillestar ; Të dëmtuarit me frakturë të regionit trokanterik menjëherë pas paraqitjes së tij ne spital duhet t’i aplikohet traksioni në anesinë e demtuar. Ky mund të jetë provizor ne syrin e këmbës, me leukoplast ose i tipit skeletik.Traksioni jo vetëm siguron qetsinë e imobilizimin e anësisë së dëmtuar, nga ana tjetër relakson muskujt dhe lehtëson interventin kirurgjikal . Gjatë kohës së traksionit i dëmtuari egzaminohet

dhe

plotsohet kështu bilanci kliniko-biokimik i pacientit.Traksioni aplikohet me peshë 34 kg. ,deri në ditën e opercionit. .Traksioni

mund të

mbetet edhe

mënyra

përfundimtare e trajtimit . Në këtë rast ky duhet tëe jetë i tipit skeletik. Traksioni realizohet duke vendosur një shtizë Kirschner në zonen suprakondilare femorale dhe me sisgtemin e çikirikëve mbahet me peshë 5-7 kg.Kjo mënyrë trajtim aplikohet në pacientë të cilet interventin kirurgjikal e kanë të kondraindikuar . Gjatë këtij trajtimi për pacientin bëhet kujdes për të parandaluar dekubituset duke i bërë masazh me pudëer e alkol ,istrohen preparate antiagregatë dhe antikoagulantë për të prevenuar ndërlikimet tromembolike.istrimi i antibiotikëve jepet sipas indikacioneve .Kontrollet grafike behet

çdo javë për të ndjekur pozicionin e

fragmenteve kockore. Trajtimi kirurgjikal Pavarsisht nga mosha, këta pacientë e tolerojnë mirë anestezinë e pergjithëshme. Interventi realizohet në tavolinen kirurgjikale ortopedike e cila

siguron lehtësi

reponimin e fragmenteve kockore . Materialet e osteosintezës janë të ndryshme. Përmendim gozhdë pllakat mono bllok, gozhdë pllaka e Mc-Laughlin, gozhdë pllaka e Richardsi-t shtiftet elastike të Ender-it apo shtiftet të bllokueshem me vida etj.

Suada Çerma

Faqe - 20 -


Trajtimi post operator. Trajtimi aktiv fillohet menjëherë pas interventit kirurgjikal.Ky trajtim konsiston, që të nesermen e operacionit duke realizuatr gjimnastikën respiratore , masazhin e kurrizit dhe duke bërë ushtrime izometriko-tonike të muskujve ë anësisë së operuar si edhe duke e mbedhur dhe shtrirë këtë të fundit. Qëndrimi gjysëm shtrirë lejohet javën e parë pas interventit ndërsa qëndrimi ulur behet pas javës së dytë . Ngritja e pacientit me paterica bëhet sipas mundësive te tij por asnjë herë perpara javës së katërt. Mbeshtetja e anesisë në tokë lejohet pas 6-8 javësh.

D.Frakturat subtrokanterike Jane thyerje komplekse, herë si vazhdim i frakturave transtrokanterike dhe herë si të vecanta të lokalizuara topografikisht nga niveli i trokanter minor deri 5-7 cm. Zakonisht shkatohen nga traumat direkte. Vështirësitë në trajtimin e ketyre frakturave e nderlikimet sikundër janë konsolidimin vicioz ngjitja me shkurtesë e anesisë apo në angulacion, konsolidimin e vonuar dhe mos-ngjitjen e fragmenteve kockore, njihen prej kohësh. Për të gjitha këto probleme fajtore është zona subtrokanterike e cila perbëhet nga kockë kompakte me furnizim të varfër me gjak dhe nga ana tjetër paaftesina e materialit të osteosintezes për të bllokuar forcat biomekanike stresante të cilat veprojnë në vatrën e frakruës pas osteosintezes. Manifestimet klinike : Trauma është më e rëndë, për pasojë edhe shënjat klinike janë me evidente. Hemoragjia e brëndëshme është më e madhe, gjë që manifestohet me shenja klinike të shokut hemoragjiko-traumatik. Gjithnjë duhet të kërkohet dhe të evidentohen dëmtimet shoqëruese, të cilat janë gjithnjë të pranishme. Fig3.6-frakture subtrokanterike Trajtimi i frakturave subtrokanterike Ende ka konfuzion në mënyrën e trajtimit të frakturave subtrokanterike .Konfuzioni qëndron akoma për faktin se shumë fraktura subtrokanterike konsiderohen si fraktura trokanterike,. Të cilat mund të trajtohen edhe konservativisht.

Suada Çerma

Faqe - 21 -


A-Trajtimi konservativ; Traksioni skeletik është alternativë e pa zevendesueshme edhe në trajtimin e frakturave kominutive subtrokanterike nga armët e zjarrit.Kjo mënyrë aplikohet tek të moshuarit si menyrë e vetme trajtimi B-Trajtimi kirurgjikal Është trajtim i preferuar, pasi lejon mobilizimin e hershëm të pacientëve me këto fraktura duke eleminuar në maksimum nderlikimet e të qendruarit shtrirë. 3.1.2Frakturat e diafizës femorale Janë ndër dëmtimet më të shpeshta të femorit dhe ndeshen në të gjitha moshat. Ndodhin si rezultat i veprimit të forcave të fuqishme direkte dhe indirekte. Këto fraktura janë shkakarët më ë shpeshtë të morbiditetit dhe mortalitetit në pacientët me demtime të anësivë inferiore. Frakturat e diafizës femorale në vetë vehte mbajnë në potencë edhe kercënimin për jetën Ky kondicionohet nga forca e madhe që kërkohet për të shkaktuar këto dëmtime, kërcënimi real për emboli dhjamore, sindromin e detresit respirator, dëmtimet multiple shoqëruese përfshirë edhe fraktura ë hapura. Këto fraktura emërtohen në vartësitë lokalizimit të tyre ,fraktura të 1/3 së sipërme, fraktura të 1/3 së mesme diafizare dhe fraktura të 1/3 së poshtëme diafizare. Mekanizmi i dëmtimit ;

fig3.7 1-Frakturë transversale e diafizës në 1/3 e mesme te saj 2-Frakturë kominutive e diafizës femorale në 1/3 e mesme të saj Manifestimet klinike : Diagnoza e frakturave të diafizës femorale , bazohet në shënjat që manifeston i sëmuri menjëhërë pas traumës , rrezimit apo goditjes, etj.Kofsha është e deformuar dhe e ënjtur në shkallë të ndryshme .Anësia është e shkurtuar.Pacientët e mbajnë kofshën në pozicion të dertyruar të mbeshtetur në anën laterale të saj dhe gjurin e flektuar, dhimbja , humbja e funksionit janë gjithnje prezente në frakturat e diafizës femorale.

Suada Çerma

Faqe - 22 -


Fig3.8 Imobilizimi në shinë i anesisë së demtuar në vënd -ngjarje

Shkurtesa e anësisë është gjithnjë prezente në shkallë të ndryshme. Gjatë lëvizjeve të kofshës, në mesin e saj ndihen kercitjet karakteristike të fërkimit të fragmenteve kockore. Duhet të kontrollohet e gjithë anësia e dëmtuar pasi shpesh këto fraktura të shkaktuara sidomos nga mjetet që lëvizin me shpejtësi , shoqërohen me dëmtime të pelvisit, kërcirit, luksacione traumatike kokso femorale etj.Egzaminimi radiologjik konfirmon diagnozën , tipin e frakturës , nivelin e thyerjes dhe mbi këtë bazë meret një vendim për vazhdimin e trajtimit të mëtejshëm. Trajtimi i frakturave diafizare femorale : Trajtimi i të dëmtuarve me frakturë të diafizës femorale fillon që në vënd-ngjarje, ku i jepet ndihma e paë e përgjithëshme dhe anësia e dëemtuar imobilizohet në shine të posacme.

Fig3.9Shtizat dhe harku i traksionit që vendoset tek i sëmuri.

Me pas i dëmtuari transportohet në qëndrën e traumës

i cilit plotësohet me

egzaminimin

radiologjik kliniko-biokimik etj.. Fillimisht i dëmtuarit duhet të vendoset në traksion skeletik atalgjik në anësinë e dëmtuar dhe për ta mbrojtur atë nga dëmtimet e mëtejshme që mund të shkaktohen nga lëvizjet. Traksioni skeletik është efektiv, ohet më mirë nga i sëmuri .Ky realizohet duke vendosur nje shtize ne regionin suprakondilar femoral dhe aplikimin e dipozitivëve të nevojshëm si edhe peshën terheqëse deri 5 kg. Traksioni mbahet deri sa të përcaktohet taktika perfundimtare si edhe të bëhet një vlerësim i përgjithëshëm i pacientit . Traksioni mund të përdoret edhe si taktikë

Suada Çerma

Faqe - 23 -


përfundimtare e trajtimit të frakturës diafizare sidomos tek fëmijët i cili duhet të mbahet deri tre javë. Tek të rriturit nuk rekomandohet trajtimi konservativ i frakturave diafizare.

3.1.3 -Frakturat suprakondilare femorale. Kondilet femorale janë formacione të veçanta e konsiderohen si vazhdim anatomik i diafizës femorale. Kondilet femorale janë dy, kondili medial dhe kondili lateral. Nga përpara këto formacione janë pothuaj unike dhe me sipërfaqe të mbuluara me kërc hialin e së bashku me patelën formojnë artikulacionin femoro-patelar.Nga poshtë të dy kondilet femorale artikulojnë me sipërfaqet

e kondileve tibiale. Në pjesën

posteriore të gjurit kondilet femorale janë të ndarë nga fossa interkondilaris, formacion anatomik ku fiksohen ligamentet në formë kryqi të gjurit.Zona suprakondilare konsiderohet fragmenti kockor femoral me gjatësi 8-9 cm. nga rima artikulare e gjurit dhe përfshin kondilet femorale , metafizën femorale dhe pak cm. nga pjesa e poshtme e diafizës femorale.Mekanizmi i dëmtimit të

zonës

suprakondilare, është kombinacion i forcave që veprojnë përgjatë aksit femoral së bashku me forcat rrotatore që e sforcojnë gjurin në drejtim në varus apo valgus të kërcirit.Tek individët e rinj ,këto dëmtime janë shumë të shpeshta në aksidentet rrugore, rrëzimet nga motoçikletat.Mund të jenë të hapura, me kominucuion të shkallëve të ndryshme si edhe me dëmtime shoqëruese lokale e të përgjithëshme.Tek të moshuarit si rezultat i osteoporozës këto dëmtime mund të ndeshen edhe në trauma të pa rëndësishme , madje edhe ne një rrëzim të thjeshtë me gjurin në fleksion mund te sjellë një frakturë te këtij regioni.Ndonse nuk janë aq të shpeshta sa frakturat e diafizës femorale , këto dëmtime janë komplekse dhe me linjë thyerje intraartikulare.Prishja e mekanizmit të inkursionit( rrëshqitjes) të m. kuadriceps femoris sjell vështirësimin e ekstensionit të gjurit.

Suada Çerma

Faqe - 24 -


3.2FRAKTURAT E PATELES Zёnё rreth 1% te te gjithe demtimeve te skeletit dhe mbi60% te patologjise traumatike te gjurit.Mekanizmi I demtimit te frakturave te pateles eshte si nga goditjet(forcat direkte),ashtu edhe nga forcat indirekte prej kontraksionit te fuqishem e te befasishem te muskulit kuadriceps femoris.Pasojat negative qe shkaktohen nga frakturat e pateles jane pamundesia per te kryer ekstensionin e gjurit,humbja e pajtuesshmerise se artikulacionit patelofemoral.I sёmuri me frakture te pateles ka dhimbje te forta ne gju dhe enjtje si pasoje e hemartrozes.klasifikohen fraktura me dhe pa zhvendosje por mund ti klasifikojme edhe ne vartesi te linjes se fractures.Diagnoza vihet duke u mbeshtetur ne anamnezen e traumes,ekzaminimin klinik te kujdesshem dhe duke e perfunduar ne radiografine e gjurit ne dy projeksione. Trajtimi. Frakturat e pateles pa zhvendosje te fragmenteve trajtohen koservativisht me imobilizim ne gips ne pozicion ekstensioni per4-6jave.Frakturat trasversale me zhvendosje te fragmenteve indikohet nderhyrja kirugjikale.Fragmentet duhet te reponohen mire me metoda te ndryshme si me tel,shtiza,vida ose kombinim te tyre. Pas trajtimit te frakturave te pateles mund te shihen tri pasoja negative: 

Rigiditet I gjuri,pasoje e nje rehabilitimi te vonuar



Artroze femoro –patelare pasoje e nje reponimi te keq



Atrofi e muskulit kuadriceps ne rastet e trajtuara me vonese.

fig3.10—frakture e pateles

Suada Çerma

Faqe - 25 -


3.3FRAKTURAT E KËRCIRIT Shpesh jane fraktura te hapura per arsye se tibia eshte e vendosur menjehere nen lekure dhe mund te demtohet nga trauma ose nga fragmentet e kockes se thyer.ne figuren me poshte paraqiten disa forma te fractures se kercirit.

fig3.11 forma te fraktures se kercirit

I semuri me frakture te kercitit ndjen dhmbje te forta lokale dhe nuk mund te mbeshtese kemben ne toke.Kerciri eshte I deformuar dhe ne palpacion konstatojme krepitacion te kockave.Radiografia duhet te behet me film te gjate ne te gjithe gjatesine e kercirit duke perfshire artikulacionin e gjurit dhe talokrural,me qellim qe te kontrollohet fibula dhe artikulacionet.Eshte e rendesishme te kerkojme edhe per komplikacione vaskulonervore. Nje nder komplikacionet madhore eshte sindromi I kompartementit.Ky sindrom kerkon trajtim urgjent.Ai mund te filloje disa ore ose disa dite pas traumes Trajtimi Kryesore eshte reponimi korrekt dhe ngjitja e fractures se tibies pasi kjo eshte kocke peshembajtese. Reponimi I fibules zakonisht shoqeron reponimin e tibies. Gjate reponimit duhet qe fragmented te vendosen ne pozicionin e tyre anatomic,ne menyre qe plani I levizjes se gjurit dhe artikulacionit talokrural te jete parallel. Ne rast se kjo nuk arrihet mund te zhvillohet artroza e ketyre artikulacioneve.

Suada Çerma

Faqe - 26 -


Trajtimi eshte konservativ ne frakturat pa zhvendosje.Ne rastet kur trajtimi konservativ nuk arrihet behet reponimi kirurgjikal I fragmenteve dhe fiksimi I tyre.

Fig3.12 Trajtimi me gips

Fig3.13 Trajtimi me fiksator ekstern

Fig3.14 Trajtimi me traksion

skeletik

Suada Çerma

Faqe - 27 -


3.4 FRAKTURAT E KËMBES 3.4.1 Frakturat maleolare Bëhet fjalë për frakturat e ekstermitetit distal të tibias dhe fibulës që shkaktohet zakonisht nga një rotullim i vrrullshëm i trupit kur personi ka mbështetur vetëm një këmbë mbi tokë, pas një përndrydhje të fortë të këmbës osë pas një traume direkte të kaviljes. Pothuajse gjithmonë këto fraktura janë të shoqëruara edhe nga dëmtime të kapsulës dhe legamenteve. Maleoli peroneal thyhet më shpesh se ai tibial. Simptomat: dhimbje e fortë në kavilje dhe menjëherë pa mundësi për të mbajtur peshën e trupit. Mund të vërehet edhe një deformim në rast frakture-luksacioni dhe pothuajse gjithmonë vërehet një fryrje dhe ekimozë rreth maleolit. Diagnoza: bazohet mbi simptomat dhe llojin e traumës. Duhet gjithmonë të kontrollohen dëmtimet vaskulare dhe nervoze megjithëse të rralla. Këshillohet gjithmonë të bëhet një radiografi në tre projeksione dhe një skaner ose rezonancë manjetike për të vlerësuar një dëmtim kapsulo-legamentoz. Terapia: varet nga lloji i frakturës dhe dëmi i shkaktuar.Në frakturat e thjeshta pa spostim të maleolit peroneal kryhet në fillim një fashim me bende llastiku për tre ditë dhe më pas vihet një çizme prej resine (apo gips) ose një tutor për 30 ditë. Këmba mund të mbështetet në tokë pas 15 ditësh (duke e mbajtur në resinë ose gips). Në frakturat e spostuara këshillohet ndërhyrje kirurgjikale me reponim dhe sintezë me pllakë dhe vida prej titani. Në këtë rast këmba duhet të mbështetet në tokë pas 10 ditësh. Pacienti duhet ti nënshtrohet terapisë antitrombotike për parandalim të trombozave. Në frakturat e maleolit tibial, duhet bërë pothuajse gjithmonë një ndërhyrje kirurgjikale e cila parashikon sintezën e frakturës me vida të inkanuluara ose shtiza të posaçme. Shpesh përveç sintezës së kockave duhet kryer edhe stabilizimi i aparatit legamentoz i cili është pothuajse gjithmonë i dëmtuar.

3.4.2 Frakturat e talusit Për shkak të vaskularizimit të dobët të astragalit kjo frakturë konsiderohet si me rrezik të lartë për nekrozë avaskulare post-traumatike. Janë fraktura të shkaktuara përgjithësisht nga trauma të fuqishme dhe shoqërohen shpesh me fraktura maleolare. Simptomat: dhimbje e fortë në nivelin e astragalit dhe të thembrës së këmbës, Suada Çerma

Faqe - 28 -


ekimozë dhe fryrje, pacienti nuk arrin të mbështesë këmbën në tokë dhe të lëvizë kaviljen. Diagnoza: egzaminimi klinik, radiografi e kaviljes, skaner ose rezonancë manjetike. Terapia: në frakturat e thjeshta aplikohet bllokim i kaviljes me gips për 30 ditë dhe për të gjithë këtë periudhë nuk duhet mbështetur këmba në tokë. Në frakturat e spostuara është e nevojshme ndërhyrje kirurgjikale për të bërë reduktimin dhe sintezën e frakturës me shtiza metalike, pllaka e vida. Integriteti i vaskularizimit te astragalusit mund të konfirmohet me radiografi duke kërkuar shenjat e rivaskularizimit (shenja e Hawkins). 3.4.3 Frakturat e kalkaneusit Janë dëmtime shumë të vështira për tu trajtuar për faktin se mbi këtë kockë bie pesha e trupit si dhe për llojin e frakturës e cila shkaktohet pothuajse gjithmonë nga rënia nga lartësitë. Faktorë rreziku janë osteoporozat dhe aktivitetet sportive të veçanta. Shpesh shoqërohen edhe me fraktura vertebrale sidomos të pjesës lumbare dhe të kaviljes. Simptomat: dhimbje në prekjen e thembrës, ekimozë deri në regioni perimaleolar, pafuqi për të mbështetur këmbën në tokë, shpesh dhimbje edhe në regjonin vertebral lumbar. Diagnoza: egzaminimi radiologjik është i nevojshëm për diagnozën. Për të vendosur mbi llojin e ndërhyrjes kirurgjikale dhe teknikës që duhet aplikuar një egzaminim me skaner është i këshillueshëm. Terapia: Është konservative në frakturat pa spostim, bllokim i kaviljes me tutor ose gips për rreth 40 ditë. Gjatë kësaj periudhe nuk duhet mbështetur absolutisht këmba në tokë. Pas heqjes së gipsit do të fillohet një periudhë rehabilitimi motor dhe rekuperimi artikular i kaviljes. Këto fraktura zhvillojnë shpesh një dekalçifikim lokoregjonal (atrofia e Sudeck) për shkak të mos mbështëtjes së këmbës në tokë për një periudhë të gjatë. Për këtë arsye është e nevojshme të kryhet një profilaksi për stimulimin e e metabolizmit të kockës me manjetoterapi dhe barna. Në rast të një frakture të rëndë të spostuar këshillohet ndërhyrje kirurgjikale për të realizuar sintezën e kockës me pllaka e vida e cila synon të ri-ndërtojë planin anatomik artikular dhe stabilizimin e frakturës, si dhe nganjëherë një mbushje të difektit kockor duke injektuar çimento të posaçme kockore.

Suada Çerma

Faqe - 29 -


Fig3.15 pamje nga kirurgji e kalkaneusit

3.4. 4Frakturat e metatarsit dhe gishtave Janë fraktura të pjesës së përparme të këmbës të cilat mund të ndodhin në të gjitha grup-moshat tek meshkujt dhe femrat. Janë dëmtime që ndodhin kryesisht pas një traume direkte dhe rrallë pas ndonje rrotullimi me këmbën e mbështetur mbi tokë. Shpesh këto janë fraktura të shkaktuara nga stresi i një stërvitje të gjatë. Simptomat: pas traumës vërehet dhimbje, fryrje, ekimozë, vështirësi për të mbështetur këmbën në tokë e për mbajtur peshën e trupit, dhimbje gjatë palpacionit. Në frakturat e spostuara shpesh vihen re edhe deformime të këmbës. Diagnoza: bazohet në anamnezën e pacientit mbi ngjarjen traumatike dhe radiografinë standard të shputës së këmbës. Terapia: menjëherë pas traumës qese me akull, dhe të evitohet të mbështetet këmba në tokë. Nëse këmba është shumë e fryrë mund të aplikohet një fashaturë ose gips për periudhën e nevojshme të riabsorbimit të fryrjes.Më pas nuk duhet mbështetur këmba në tokë për 30 ditë. Në frakturat e spostuara, është e nevojshme ndërhyrje kirurgjikale për të kryer sintezën e kockës me shtiza metalike ose pllaka e vida. Shtizat metalike janë të këshilluara në frakturat e kokave metatarsale dhe hiqen pas 3 javësh, ndërsa pllaka me vida garanton një stabilitet më të madh dhe mund të mbahen për gjithë jetën.

Suada Çerma

Faqe - 30 -


fig3.16 radiografi postoperatore

Frakturat e gishtave Janë fraktura të shpeshta të shkaktuara nga trauma direkte. Një faktor rreziku është ecja me këmbë zbathur. Kjo frakturë është shpesh e shoqëruar me luksacionin e falangës. Simptomat: dhimbje, fryrje, pafuqi funksionale, ekimozë pothuajse e menjëhershme, ndryshim i formës së gishtit veçanërisht kur fraktura është e shoqëruar edhe me luksacion. Diagnoza: klinike dhe me radiografi. Terapia: në shumicën e rasteve këto fraktura janë pa spostim dhe mjafton mbështjellje e fortë me leukoplast (taping) duke fiksuar segmentin e thyer me pjesët tjetër të gishtit. Në rastin e frakturave të spostuara këshillohet ndërhyrje kirurgjikale për fiksimin e kockave me shtiza metalike të holla.

Fig3.17-a)kockat e kёmbёs

Suada Çerma

b)frakturё e falangut

Faqe - 31 -


3.4 FRAKTURAT E STRESIT

Ështё njё nga dёmtimet e zakonshme nё sport.Frakturat e lodhjes ose tё stresit ndodhin atёherё kur kapaciteti kockor nuk mund tё pёrballoje veprimin e forcave tё pёrseritura tё tepruara.Prandaj quhen shpesh frakturat e stresit.Takohet shpesh tek ushtaret,dansuesit dhe vrapuesit qe mbingarkojne ekstremitetet inferior. Takohet me shpesh ne disa regjione: 

frakturat e ecjes ne metatarse



frakturat e lodhjes se kalkaneus



frakturat e lodhjes se fibules



tibie,diafizes femorale dhe qafes se femurit.

Dhimbja nё aktivitet ёshtё ankesa mё e zakonshme qё shoqeron njё frakturё stresi.Ajo ndalon nё pushim.Ndryshimet kockore ne frakturat e lodhjes mund te jene mikroskopike.Ato shoqerohen me dhimbje,calim,enjtje dhe ngrohje locale.Skaneri jep te dhena me te sakta. Trajtimi I frakturave te lodhjes eshte konservativ.

Fig3.18 frakturё stresi nё metatarse

Suada Çerma

fig3.19 frakturё stresi nё tibia

Faqe - 32 -


KAPITULLI IV

KUJDESI INFERMIEROR

4.1Kujdesi infermieror ne frakturat e ekstremiteteve te poshtme Kur kemi te bejme me nje pacient me historine e nje frakture ne ekstremitetet e poshtme infermierja duhet te marre te dhena per ndodhine e fraktures. Vleresimet/Te dhenat subjektive 

Dhimbje ne zonen e semure



Humbje e sensacionit ne zonen e prekur



Pershkrimi sesi ka ndodhur trauma



A eshte rrezuar personi



Kuptimi se si demtimi ka vazhduar(ndoshta pacienti mund te jete ne gjendje te raportoje se ka degjuar zhurmen e thyerjes se kockes)

Te dhenat objektive 

Lekure e ngrohte,edeme ose ekimoze perreth zones se demtuar



Deformim I dukshem



Humbje e funksioneve normale ne zonen e demtuar



Mjetet imobilizuese te aplikuara ne vendin e demtuar



Shenja te shokut sistemik



Shenja te demtimeve cirkulatore



Prania e frikes dhe stresit

Diagnoza infermierore: Analiza e te dhenave mund te nxjerr ne pah diagnozen infermierore aktuale.Per nje person me frakture mund te perfshihet:Perfuzion indor I alteruar(periferik) 

Ulje e mobilitetit si rrjedhoje e demtimeve fizike qe ka pesuar pacienti



Mungese njohurie per vet-kujdesje



Demtime te integritetit te lekures,mundesi per infeksione



Alterimi ushqimor me pak se nevojat/kerkesat e organizmit



Dhimbje dhe diskomfort



Mungese njohurish rreth frakturave.

Suada Çerma

Faqe - 33 -


Planifikimi I kujdesjeve/ Nderhyrjet infemeriore Plani I kujdesjeve infermierore fillon qe ne momentin e aksidentit,perfshin imobilizimin dhe mbaron me rehabilitimit te pacientit.Roli i infermieres konsiston me teper ne momentin e demtimit dhe imobilizimin e pacientit sepse ne periudhen e rehabilitimin pacienti eshte me aktiv. Qellimet kryesore per keta paciente perfshin:sigurimin e komfortit dhe parandalimi I komplikacioneve,monitorimi per manifestime neurocilkulatore,ruajtja dhe kujdesi per integritetin e lekures,parandalimi I nfeksioneve,kujdesi per ushqimin,kujdesi per imobilizimin,menaxhimi I dhimbjes,parandalimi I demtimeve dhe komplikacioneve. Sigurimi I komfortit dhe parandalimi I komplikacioneve Qellimi I nje pozicionimi te mire tek keta paciente eshte I lidhur pikerisht me faktin per te arritur nje comfort te pacientit dhe per te parandaluar komplikacionet e metejshme.Njohurite e duhura qe nevojiten te dihen para pozicionimit perfshijne:vendin e lokalizimit te fractures,cila eshte natyra e fraktures,si eshte dekursi I saj(eshte reduktuar/mbyllur),cfare metode mund te perdoret per te reduktuar nje frakture?,eshte fraktura stabel?,ka keshilluar mjeku ortoped masa specifike te tjera mbrojtese apo kujdesjeje? Pasi eshte siguruar ky lloj informacioni,pozicionimi I pacientit duhet te kryhet me shume kujdes sipas udhezimeve te meposhtme: 1. Shmangni ndryshimet e aligamenteve te fraktures 2. Shmangni ndryshimin e drejtimit terheqes te traksionit 3. Shmangni komprimimet qe mund te kryeni mbi allcin ne menyre qe te mos demtoni integritetin e saj. 4. Shmangni vendosjen e peshave,apo ushtrimit te forces mbi ekstremitet,sidomos kur kemi te bejme me nje fixator intern 5. Shmangni ndryshimet e pozicioneve te pacientit para se te jete kryer mbyllja e frakturave apo imobilizimi I saj 6. Sigurojini pacientit nje shtrat te pershtatshem ortopedik,mundesisht te pajisur me nje doreze mbajtese qe tem und ta ndihmoje ate per te levizur apo ndryshuar pozicionet ne shtrat,si dhe nje tavoline portative per ta ndihmuar ne vet ushqyerje.

Suada Çerma

Faqe - 34 -


Monitorimi per manifestime(komplikacione)neurocirkulatore Monitorimi per manifestime neurocirkulatore duhet te ndiqen cdo ore sidomos ne momentet e par ate fractures.Demtimi I eneve te gjakut dhe nervavee mund te shfaqen njekohesisht me frakturen,ose me vone madje dhe kur fraktura eshte mbyllur.Sensacioni apo evidence e demtimeve cirkulatore duhet te raportohen menjehere te mjeku perkates.Frekuenca e demtimeve neurocirkulatore zakonisht mund te reduktohet nese nuk ka asnje shenje te pranishme te ndonje komplikacioni te pakten 48 oret e par ate fractures.Monitorizimi I statusit neurocirkulator I ekstremitetit te demtuar perfshin: 1. Palpimi per ngrohtesi te lekures 2. Observimi I ngjyres se lekures 3. Aplikimin e nje presioni te moderuar(kjo nga vete pacienti pas anes se krevatit)si dhe vezhgimin per rimbushjen kapilare) 4. Pyet pacientin persa I perket dhimbjeve qe ndien ne zonen e demtuar 5. Prekja e pjeses se demtuar,kjo per te pare aftesine e pacientit sesa eshte ne gjendje te reagoje(pra sensibilitetin e tij) 6. Observohen aftesite e pacientit per te levizur ne menyre vullnetare pjese te ndryshme te trupit sidomos ato qe jane te lidhura me anen e frakturuar Ruajtja dhe kujdesi per integritetin e lekures 1. Identifikimi sa me I hershem I zonave te lekures te riskuara per infeksion,sidomos zonat rreth vendit te frakturuar 2. Inspeksione te rregullta dhe te vazhdueshme(cdo 8ore)per shenja te tilla si eriteme 3. Kthimet e vazhdueshme ne shtrat,cdo 2 ore ,Brenda limitit qe lejon situate dhe imobilizimi 4. Inspektime te vazhdueshme dhe te rregullta te zones qe eshte ne kontakt me skajet e gipsit apo pajisjet e traksionit,dhe merrni masat e nevojshme per te paandaluar dhe eleminuar plasaritjet dhe demtimet e tjera te lekures 5. Vleresojeni dhe ndihmoni pacientin per te mbajtur nje lekure te paster dhe te thate,vecanerisht perreth gipsit,pajisjeve te traksionit.

Suada Çerma

Faqe - 35 -


Parandalimi I infeksionit dhe sigurimin e sherimit te plages 1. Kujdesje dhe vemendje strikte persa I perket teknikave aseptike gjate manipulimit/mjekimit te plageve 2. Kujdes qe drenimi I plages te jete I rregullt dhe te drenoje ne pajisjen e posacme 3. Inkurajimi I pacientit qe te perdori nje diete te mire balancuar

Kujdesi per ushqimin 1. Inkurajoni pacientin ti haje vaktet rregullisht 2. Jepini pacientit nje kohe te mjaftueshme per vaktin e ngrenies 3. Inkurajoni vet-ushqyerjen,por nderkohe asistojeni ate 4. Kujdesuni qe pacienti te marre te gjitha permbajtjet e duhura ushqimore gjate dites,si dhe inkurajojeni qe te rrise marrjen e proteinave 5. Pozicionojeni pacientin ne nje pozicion sa me comfort gjate ngrenies si dhe pas mbarimit te vaktit te ngrenies

Kujdesi per imobilizimin Qellimi i imobilizimit eshte pikerisht te bashkoje fragmentet e demtuara te kockes se thyer duke I vene ne kontakt me njera-tjetren deri sa te realizohet I plote procesi I sherimit.Imobilizimi mund te realizohet duke ndjekur keto metoda: I jashtem:gipsi,splinte,qafore,traksioni I brendshem:pllakave metalike,vidave,shtizave,shtiftit. (Shiko kujdesin per traksionin dhe gipsin)

Suada Çerma

Faqe - 36 -


Menaxhimi I dhimbjes Nje person me frakture manifeston dhimbje ne zonen e frakturuar,kjo si pasoje e presionit qe ushtrojne edema mbi indet e demtuara perreth fractures dhe spazmave muskulare rreth zones se fractures.Dhimbjet e vazhdueshme dhe spazmat muskulare qe I shoqerojne keto dhimbje,mund te ushtrojne stress mbi fragmented e frakturuara,duke vonuar procesin e reduktimit te fractures.Nese pacienti I eshte nenshtruar operacionit do te ndjeje dhimbjet e operacionit.Masat per lehtesimin e dhimbjes: 1. Aplikimi I analgjezikeve narkotike ose jonarkotike(vetem nese jane perkshkruar nga mjeku) duke respektuar dozen dhe kohen e aplikimit 2. istro medikamente si diazepam per te reduktuar spazmat muskulare 3. Apliko kompresa te ftohta,20 min cdo 3 ore 4. Ripoziciononi vazhdimisht pacientin sipas te gjithe udhezimeve te duhura te pershkruara 5. Instrukto pacientin sit e perdorin teknikat relaksuese(frymemarrje te thella)per te reduktuar tensioned dhe stresin emocional. 6. Me zvogelimin e dhimbjes,komunikoni me pacientin rreth reduktimit te sasise dhe dhenies se analgjezikeve.Per nje menaxhim te mire te dhimbjeve,eshte shume e rendesishme qe te behet nje balancim I mire I dhenies se analgjezikeve me kombinimin e ushtrimeve dhe aktiviteteve te ndryshme fizike.

Parandalimi I demtimeve te mundshme: 1. Monitoroni levizjet e pacientit ne shtrat,kjo per te shmangur mospozicionim te mire te pjeses se demtuar 2. Vezhgoni pacientin nderkohe qe ai kryen ushtrime te ndryshme ne shtrat 3. Monitoroni mobilizimin per te siguruar nje ambjent te sigurt,largoni te gjitha pajisjet .ga dhoma te cilat mund te paraqesin rrezik per pacientin. 4. Vezhgoni pacientin gjate perdorimit te mjeteve te ndryshme,kjo per tu siguruar qe ato te perdoren me korrektesi pa e riskuar ate.

Suada Çerma

Faqe - 37 -


KUJDESI INFERMIEROR PER FRAKTURAT E SKAJIT TE SIPERM FEMORAL Vleresimi Infermieror Ekzaminimi fizik perfshin moshen e pacientit,shenjat vitale,presionin e gjakut(per mundesine e hipotensionit ortostatik)nivelin e degjimit dhe shikimit,nivelin e demtimit,te dhimbjes,peshen.Gjithashtu vlereson fuqine muskulare,riskun e osteoporozes dhe riskun e rrezimit Historia mjekesore qe perfshin forcen,mobilitetin, balancen dhe koordinimin.Presencen e hematomas,plageve te hapura,praninse ose jo te infeksonit,enjtjen ose inflamacionin e zones se prekur pas demtimit .Studimet diagnostike te densitetit te mases kockore dhe muskulare.

Diagnozat infermierore 

Ndryshime ne komfort,dhimbje lidhur me frakturen,demtimin e indeve te buta,spazmave muskulare dhe kirurgjise.



Levizje te kufizuara lidhur me frakturen



Rrezik I larte per doslokim te kofshes,stres I papershtatshem I gjymtyres dhe indeve rrethuese.



Mundesi per komplikacione:hemoragji,komprimim neurovascular dhe tromboza



Demtim I integritetit te lekures,zhvillimin e dekubituseve lidhur me qendrimin per nje kohe te gjate ne shtrat.



Alterime te eleminimit urinar lidhur me imobilizimin



Risk per demtime te metejshme lidhure me dobesine



Alterime ne procesin e te menduarit lidhur me moshen,stresin e traumes,ambjentin jo familjar dhe terapine medikamentoze.



Perballim jo efektiv individual lidhur me demtimin,kirurgjine dhe varesine



Mungese vetkujdesje lidhur me dobesine,frakturen,marrjen e mendve dhe alterime te gjumit

Suada Çerma

Faqe - 38 -


Nderhyrjet infermierore Menaxhimi I dhimbjes Dhimbja eshte e pritshme pas fraktures,demtimet e indeve te buta dhe spazmat muskuare kontribojne ne discomfort,dhimbja vleresohet me mire ne shkallen nga 0-10 dhe permes karakteristikave te saj te cilat jane te rendeishme per te identifikuar shkakun e diskomfortit dhe per te planifikuar nderhyrjet.Dhimbje e vazhdueshme mund te indikoje probleme neurovaskulare.pacientit mund ti jepet terapi me analgjezike pershkruar nga mjeku ortoped.Infermierja: 

vlereson ekzistencen e dhimbjes



informon pacientin per analgjeziket present,perdorimin dhe kohezgjatjen e tyre.Kjo redukton stresin qe perjetohet nga pacienti duke komunikuar shqetesimin dhe gadishmerine per te ndihmuar ne perballjen me dhimbjen.



Perdor teknika relaksuese



Ndryshon pozicinon e pacientit gje qe lehteson diskomfortin



Konsultohet me mjekun nese dhimbja nuk eshte qetesuar-ndryshim I terapise mund te jete I nevojshem

Permiresim te levizjeve Pacienti inkurajohet per kryerjen e ushqtrimeve te ndryshme.Been ushtrime per muskulin e kuadricepsit,glutealeve dhe gishterinjve qe ndihmojne per mbajtjen e fortesise muskulare.Kur pacienti pranon perdorimin e karrikes infermierja e ndihmon tek kendi i krevatit kur duhet qe te levizi kembet per tu ulur ne karrike.Ai ndihmohet nga dy infermiere per ta mbajtur ekuilibrin gjate aplikimit te ecjes. Ulje e riskut per dislokim dhe stres mbi gjymtyren e frakturuar. Kembes se ciles i eshte bere nderhyrja e kofshes i behet trajtim i kujdesshem.Perpara se te levizet,pacientit i shpjegohet se cfare po ndodh dhe se per cfare ai ka nevoje.asnjehere mos te behet hedhja e kembes mbi kemben tjeter,ose mbi koken e femurit(ose protezes)sepse mund te dali jashte acetabulit.Vendos nje jastek midis kembeve te klientit ne menyre qe te mos beje kryqezimin e kembeve.Shmang fleksionin akut te kofshes se operuar.Kjo mund te shkaktohet nga ngritja e tepert e kokes se krevatit.Zakonisht ne shume raste perdoret 35-40 grade.Parandalo rrotullimin e jashtem te kembes mbi anen e operuar.Kemba e operuar mund te beje nje rrotullim te lehte te jashtem kur personi eshte i shtrire ne kurriz.Nese pacienti Suada Çerma

Faqe - 39 -


lejohet te kthehet pak nga ana e operuar mund ta ktheni mbasi te keni vendosur jastekun midis kembeve.Zakonisht kur nje pacient ulet per here te pare ne nje karrige per te operuarit ne kofshe,kemba e operuar mbetet e shtrire por me nje mbeshtetje te mire dhe e ngritur. Parandalimi i komplikacioneve Hemoragjia-Infermierja monitoron ndryshimet ne pus,presionin e gjakut dhe respiracionin qe mund te indikojne zhvillimin e shokut.Mat parametrat e gjakut per zhvillimin e anemise sepse zevendesimi i gjakut mund te jete i nevojshem.Vlereson drenimin e plages pas operacionit per hemoragji, Komprimi neurovaskular-Infemrierja monitoron ngjyren,rimbushjen kapilare,ngrohtesine,ndjeshmerine,pulsin e kembes dhe mundesine e perkuljes se kurrizit te kembes se operuar,gjithmone duke e krahasuar me kemben e paoperuar.Manifestime te tilla si:zbehtesi,dobesi te pulst,dhimbje dhe paralize te kembes,duhet ti raportohen menjehere kirurgut. Tromboza e venave te thella-Incidenca per tromboze te venave te thella jane 4060%.Masat per zvogelimin e rrezikut per zhvillimin e trombozave te venave te thella perfshijne:perdorimin e aspirines,heparines dhe perdorimin e corapeve antiembolike Kujdesi per dekubituset Ulcerat dekubituse ndodhin te 20 ne 70% te pacienteve me fraktura te kofshes.Kjo mund te ndodhe nga shtypjet qe ushtrohen ne lekure.Parandalimi mund te ndodhe nga levizjet me te shpeshta,nderrimi i pozicionit cdo 2 ore,perdorimi i dyshekeve anti dekubituse dhe ngritja e thembres nga krevati me anene e peshqirave rrotullues.

fig4.1 shtrat dhe dyshek ortopedik

Suada Çerma

Faqe - 40 -


Kujdesi per eleminimin urinar 1Monitoro sasine e diurezen-marrja e pershtatshme e likideve siguron hidratimin dhe eleminimi i pershtatshem minimizon stazen urinare. 2.Menjano/minimizo perdorimin e kateterit urinar-sepse mund te behet burim infeksioni Parandalim i demtimeve te metejshme Per pacientet e moshura eshte e rendesishme sigurimi I anesoreve te shtrarit per te menjanuar,reniet apo frakturat e metejshme.Aktiviteti fizik pasiv ndihmon per te forcuar muskujt.Ushqimi I pasur me protein,vitD dhe kacium jane te rekomandueshme per osteoporoze .Studimet kane treguar se grate me nivel te ulet te vitamins D jane me te riskuara per fraktura dhe osteoporoze.

fig4.2 anesore krevati

Permiresimi I procesit te menduarit Shpjegimet ndaj pacientit dhe anetareve te fami;jes rreth shkakut te paqendrueshmerise emocionale jane te rendesishme ne te ndihmuarit e tyre per te perballuar, irritabilitetin,Infermierja inkurajon pacientin dhe familjaret te komunikojne ndjenjat dhe shqetesimet e tyre.Ajo orienton pacientin dhe anetaret e familjes ne shtrimin ne spital dhe gjate procedurave te ndryshme.Eshte e rendesishme qe pacienti te jete I orientuar ne kohe,ne vend dhe me personat qe e shoqerojne. Sigurimi I vetkujdesit Fillimisht pacienti ka nevoje per tu ndihmuar ne aktivitetet e vetkujdesjeve.Infermierja duhet ta ndihmoje pacientin te mesoje menyren se su te siguroje nevoja te tilla si; te ushqehet,te lahet,te nderrohet dhe per ndonje tualet personal,nderkohe qe ai eshte I imobilizuar ne traksion.

Suada Çerma

Faqe - 41 -


4.2Komplikacionet e frakturave -Kujdesi 1)Nderlikime te pergjithshme -Shoku traumatik hemoragjik.perkufizohet si nje situate ,ne te cilen indet e pacientit vuajne nga perfuzioni me pasoje hipoksine e tyre dhe kercenimin per demtime te parikthyeshme ne organet vitale.Shoku hipovolemik apo hemoragjik rezulton nga. hemoragjia dhe humbja e lengjeve ekstracelulare ne indet e demtuara.Kjo mund te ndodhe ne frakturat e ekstremiteteve,torax,pelvis dhe shtyllen kurrizore.Dihet qe kocka eshte shume e vaskularizuar,prandaj nje sasi e madhe gjaku mund te humbase si rezultat I traumave,vecanerisht ne frakturat femorale dhe pelvis.Trajtimi konsiston ne rivendosjen e sasise se humbur,permiresimin e dhimbjes,mbrojtjen e pacientit nga demitmet e metejshme. -Embolia dhjamore eshte nje shkak madhor per nderlikime mortale ne demtimet e aparatit lokomotor.Mund te ndodhe me teper ne frakturat e kockave te gjata ose ne pelvis tek adultet.Presioni I palces se kockes eshte me I madh se presioni kapilar dhe grimca dhjamore levizin ne qarkullimin e gjakut dhe aty kombinohen me trombocitet duke formuar emboli.Embolia mund te ndodh Brenda 2 oresh pas fractures,ose ato me te zakonshmet jane pas 48 oresh.Por ka raste kur ndodhin pas 4 javesh.Shenjat e embolizmit dhjamor varen nga vendi ku eshte lokalizuar embolia.Vendet kryesore ku ato zakonisht lokalizohen jane truri,pulmonet dhe rennet.Embolia verebrale karakterizohet nga konfuzioni dhe ndryshimet ne nivelin e koshiences.Embolia pulmonare karakterizohet nga dispne,takipne,takikardi,cianoze,dhimbje kraharori,kolle dhe sputum.Embolia mund te shkaktoje pengesa renale qe shkaktojne ulje te sasise se urines dhe pranine e yndyres ne urine.cdo shenje e hershme qe sinjalizon per embolizem duhet raportuar menjehere tek mjeku kirurg/ortoped. -Infeksioni.Osteomieliti eshte nje tjeter komplikacion I frakturave.Infeksionet pengojne sherimin e fractures pasi shkaterron qelizat e reja kockore qe formohen.Infermierja duhe te vezhgoje pacientin per temperature,edeme,dhimbje,pus.Antibiotiket dhe lavazhet me solucione antibiotikesh perdoren per trajtimin e infeksionit.

Suada Çerma

Faqe - 42 -


Vleresimi-Rezultatet e pritura 

Bazohet ne rezultatet e pritshme te marra nga pacienti.



Lekura e pacientit eshte e ngrohte dhe membranat mukoze kane ngjyre roze



Pacienti merr pjese ne programet apo aktivitete te ndryshme progressive



Pacienti eshte ne gjendje te levize me ane dhe ten je ndihme,minimale



Pacienti arrin te kontrolloje vete situaten sidomos me arritjen e permiresimit te levizjeve



Lekura e pacientit eshte e pademtuar dhe e lire nga ulcerat venoze.



Pacienti eshte I lire dhe nga infeksionet



Pacienti eshte ne gjendje te ruaje nje ekuiliber peshe me nje renie deri ne 3 kg para demtimit



Statusi I pacientit-ai ndihet ne comfort



Pacienti nuk eshte I perfshire ne demtime te tjera



Pacienti dhe familjaret mund te shpjegojne: a. Natyren e demtimit dhe menyren e trajtimit qe duhet te ndiqet per te parandaluar demtime ose infeksionet dhe te arrije rezultatet e deshiruara. b. Ushtrimet dhe aktivitetet e ndryshme jane te limituara,observuara,si dhe te caktuara ne kohezgjatje. c. Si te kujdesen per gipsin,shtizen,traksionin apo pajisje te tjera te imobilizimit d. Teknikat e duhura per te parandaluar demtimin e lekures,edeme,dhe demtime neurocirkulatore e. Menyra sesi te perdoren medikamentet e pershkruara nga mjeku f. Planifikimet per kujdesjet e metejshme post-operatore.

Suada Çerma

Faqe - 43 -


4.3Kujdesi pre-operator Perfshin fazen nga moment I vendosjes qe pacienti do ti nenshtrohet interventit kirurgjikal deri ne momentin e operaconit.Kjo faze zgjat nga pak minuta deri ne disa dite dhe jave,ne varesi te gjendjes se te semurit dhe llojit te fractures.Gjate kesaj kohe behet pregatitja e te semurit per operacion.Pregatitja per operacion pershin nje kompleks masash,qe kane si qellim te rrisin qendrueshmerine e organizmit ndaj traumes operatore dhe te normalizojne funksionin e crregulluar te sistemeve te ndryshme,duke zvogeluar ne minimum rrezikun e operacionit.Detyre e pergatitjes preoperatore perfshin gjithashtu parandalimin e infeksionit kirurgjikal.Kontrolli I infeksioneve eshte nje nga principet me kryesore ne pjesen me te madhe te veprimeve te infermieres.Kjo konsiston jo vetem ne punen e saj ne spital por edhe edukimin shendetsor,pasi pacienti te dale nga spitali.Me kryesorja ne kontrollin e infeksionit jane procedurat antiseptike.Eshte e rendesishme sterilizimi I instrumentave kirurgjikale per te shmangur infeksionin e plages operatore. Pergatitja preoperatore eshte individuale per cdo te semure.Per te vleresuar gjendjen e te semurit dhe per te ekuilibruar funksionet e organeve dhe te sistemeve te ndryshme te organizmit eshte e nevojshme qe te njihet mire gjendja funksionale e secilit prej tyre. Sistemi nervor Operacioni eshte I frikshem per te semurin,qe e shqeteson dhe I krijon tension psikik.Qetesimi I tij eshte nje nga detyrat e rendesishme te infermieres,sepse stresi preoperator ndikon negativisht ne operacion dhe sherimin e plages operatore.pacientit dhe te afermeve u shpjegohet procedura kirurgjikale,rreziqet shoqeruese,per drenat pas operacionit dhe mundesine e dhimbjes.Naten para operacionit pacientit I jepen sedative. Vleresimi pre-operator kardiak Faktoret e rrezikut kardiak perbejne shqetesimin madhor te vleresimit preoperator.Amnamneza,ekzaminimi fizik,radiografi e toraksit dhe EKG perdoret per te percaktuar nese ekziston ndonje patologji preekzistuese kardiake. Vleresimi respirator Problemet respiratore jane faktore te rendesishem kirurgjikal,te trajtuar me anestezi te pergjithshme.Vleresimi pulmonary perdoret per te identifikuar faktoret e rrezikut qe lidhen me kirurgjine.I rekomandohet pacientit lenia e duhanit para operacionit qe te

Suada Çerma

Faqe - 44 -


zvogeloje nderlikimet pulmonare postoperatore.Rekomandohet radiografi toraksi dhe vleresim I parametrave te frymemarrjes. Vleresimi I te ushqyerit dhe pergatitja e traktit tretes Pacienti nuk duhet te marre asgje nga goja 6-8 ore para operacinit per te garantuar zbrasjen e stomakut dhe per te ulur rrezikun e aspirimit te permbajtjes gastrike ne rruget ajrore gjate anestezise.Gjate kesaj kohe jepen perfuzione per te mbajtur ne nivel te mire hidratimi Vleresimi I funksionit renal Gjate marrjes se anamnezes do te percaktohet nese pacienti ka insuficence renale kronike dhe analizat laboratorike si kreatinemia,,azotemia percaktojne probleme renale apo pranine ose jo te insuficienses renale akute ose kronike Zevendesimi I gjakut dhe perberesve te tij Frakturat e skajit te siperm femoral( per shkak te irrigimit me gjak)apo frakturat e hapura mund te shkaktojne hemoragji prandaj mund te jete e nevojshme transfuzioni I gjakut.tek pacientet qe I bejne kirurgji madhore percaktohet grupi I gjakut dhe meren masa per sigurimin e disa njesive gjak dhe ekzaminohet saktesisht sasia eritrocitare. Pergatitja e lekures Fillon qe naten pas operacionit.Zona e operacionit pastrohet ne menyre specifike,ku aplikohet trikotomia e gjere e zones e cila do te trajtohet.Behet banjo ose dush me antiseptike gje qe zvogelon mundesise e infeksionit.me pas anesia izolohet me fasho ose kompresa sterile.Pas kesaj infemierja ndihmon pacientit me karroce te shkoje ne sallen e operacionit.

Suada Çerma

Faqe - 45 -


4.4Kujdesi postoperator-rehabilitimi Faza postoperatore eshte faza e trete dhe finale.Fillon me opranimin e pacientit ne dhomen e zgjimit dhe mbaron me ndjekien ne klinike ose ne shtepi.Periudha postoperatore ndahet ne dy faza:faza e pare,periudha e menjehershme postoperatore ku pacienti eshte nen efektin e anestezise dhe faza e dyte e cila eshte koha per sherimin dhe parandalimin e komplikacioneve.Qellimi I kujdesit postoperator eshte:rivendosja e ekuilibrit psikologjik te pacientit,parandalimi I komplikacioneve dhe dhimbjeve,kthimi I pacentit ne funksion normal.Me poshte jane disa udhezime per kujdesin postoperator dhe daljen nga spitali.

Patericat Pas kirurgjise per nje frakture te ekstremiteteve te poshtme specifikohet pesha e lejuar gjate ecjes.Nuk lejohen venia menjehere e ekstremitetit ne ecje dhe mbajtja e peshes trupore,kjo per te menjanuar demtimet e metejshme.Per kete mund te nevojiten paterica apo pajisje te tjera ortopedike per te ndihmuar ne ngritjen e pacientit dhe mbajtjen e balances.Eshte e rendesishme matja e presionit te gjakut sepse eshte tregues per hipotensionin ortostatik.Behet kujdes gjate ecjes se tyre per mos peshimin e kembes apo nese dyshemeja eshte e lagur.Si fillim infermierja ndihmon dhe udhezon pacientin gjate ecjes me paterica dhe me pas ai eshte ne gjendje te levize lehtesisht pa ndihmen e saj.

Fig4.3-paterica

Suada Çerma

Faqe - 46 -


FASHATURAT-Nese pacienti ka patur kirurgji te ekstremiteteve te poshtme dhe I jane aplikuar fashatura infermierja insrukton ate per pranine e hemoragjise dhe nese ajo perhapet mbi fashimet dhe vazhdon per nje kohe te gjate ta raportoje ate. SUTURAT-Suturat qe perdoren ne mbylljen e plageve jane zakonisht jo te absorvueshme dhe jane te nevojshme per tu hequr.Keshillohet heqja e tyre 10-14 dite pas operacionit. AKULLI-Akulli dhe elevacioni ndihmojne per te minimizuar dhimbjen dhe enjtjen pas kirurgjise por dhe ditet e para te fraktures.Elevacioni qe te jete efektiv duhet qe kemba apo ekstremiteti te jene mbi nivelin e zemres.Akulli duhet mbajtur jo me shume se 20 min cdo 2 orё dhe duhet mbёshtjellё me njё peshqir ose nje pajisje tjeter qe te mos e demtoje lekuren.(shiko fig4.4) BANJOT-Eeshte e rendesishme te mbahen fashaturat te thata.Ne rastet kur behet banje duhet te vendoset nje qese plastike rreth kembes dhe me pas ta lidhesh ate ne maje. TERAPIA FIZIKE- Ne varesi te llojit te interventit mjeku percakton nje program ushtrimesh per pacientin qe duhet te vazhdoje pas interventit por dhe pas daljes nga spitali deri ne rikthimin e plote te. Disa nga ushtrimet qe duhen ndjekur jane dhene me poshte.(Shiko Rehabilitimi) KOMPLIKACIONET-Shumica e kirurgjise se frakturave eshte e sigurt dhe komplikacionet jane te rralla.Infermierja udhezon pacientin per komplikacione te mundshme si enjtje,dhimbje e cila nuk qetesohet nga medikamentet,presion te ushtruar nga allcia,splintet apo fashatura shume te ngushta te raportohen tek mjeku.Gjithashtu prania e temperatures,skuqjes sepse mund te indikoje per infeksion.

Fig 4.4-elevacioni(kёmba mbi nivelin e zemrёs)

Suada Çerma

Faqe - 47 -


REHABILITIMI

USHTRIME PER KEMBEN

Suada Çerma

Faqe - 48 -


USHTRIME PЁR GJURIN

Suada Çerma

Faqe - 49 -


USHTRIME PЁR QAFЁN E FEMURIT

Suada Çerma

Faqe - 50 -


Traksioni-kujdesi infermieror Traksioni eshte aplikimi I nje force terheqese ne nje pjese te trupit.Traksioni perdoret per te minimizuar spazmat e muskulit,te pakesoje largesine,te imobilizoje frakturat,te zvogeloje deformimin dhe te rrise hapesiren ndermjet siperfaqeve te kunderta te nje artikulacioni.Traksioni duhet te aplikohet sipas rendesise dhe udhezimeve per te ruajtur efektet terapeutike.Faktoret qe zvogelojne terheqjen efektive te traksionit duhet te eleminohen.Efektet e nje traksioni vleresohen me radiografi e cila jep nje mundesi per te bere korigjimet e nevojshme.

fig4.4 aplikimi I traksionit Traksioni mund te aplikohet ne lekure(traksion I lekures)ose direct ne kocke(traksion skeletal) Traksioni I lekures kryhet nga nje terheqje e peshave me anen e leokoplastit ose materialeve plastike qe vendosen mbi lekure.Sasia e peshave eshte nga2-3 kg ne traksionin e nje ekstremiteti,ndersa ne traksionin pelvic sasia e peshave eshte 4,59kg,kjo ne varesi te peshes se pacientit.Sasia e peshave qe aplikohet ne traksionin e lekures nuk duhet te jete mbi tolerance e lekures.Traksioni skeletal aplikohet direkt ne kocke.Kjo metode perdoret shpesh ne trajtimin e frakturave te femurit,humerusit,tibias dhe shtyllez kurrizore dhe konsiston ne futjen e nje shtize direkt ne kocke.Ne kete procedure duhet te zbatohen rregullat e asepsise kirurgjikale. Parimet e nje traksioni efektiv: Kurdo qe traksioni te aplikohet duhet te meret parasysh kunderindikacioni,I cili eshte nje force vepruese ne drejtim te kundert me traksionin(ligji i III i Njutonit) Pergjithesisht, pasha trupore e pacientit dhe pajisja e pershtatshme per pozicionin e shtratit kane nevoje per nje kunderindikacion.Kunderindikacioni duhet te ruhet ne menyre qe te kemi nje traksion efektiv.Nje kusht tjeter qe traksioni te jete efektiv ne zvogelimin e fraktuave dhe ne sigurimin e imobilizimit ai duhet te jete I vazhdueshem.Traksionet e lekures ne pjesen cervikale dhe pelvike shpesh perdoren Suada Çerma

Faqe - 51 -


per te pakesuar spazmen e muskulit dhe zakonisht pershkruhet si nje traksion me nderprerje.Traksioni skeletal nuk duhet te nderpritet Peshat nuk duhet te hiqen derisa te pershkruhet nderprerja e traksionit. Ruajtja e terheqjes: Cdo faktor qe mund te pakesoje terheqjen duhet te eleminohet. Pacienti duhet te vendose ne mesin e shtratit dhe ne nje pozicion te mire te trupit ne kohen kur aplikohet traksioni.Peshat qe varen duhet te jene te lira dhe nuk duhet te takojne dyshemene ose krevatin.Litari I terheqjes nuk duhet te pengohet gjate terheqjes se tij.Shputa e kembes nuk duhet te preke fundin e shtratit. Qe drejtimi te jete rezultativ duhet te jete ne te njejtin drejtim me aksin e gjate te kockes.

PROCESI I KUJDESJEVE NE PACIENTET ME TRAKSION Vleresimi:Aplikimet e traksionit rezultojne ne levizjet fizike te demtuara dhe mund te jete nje experience e frikshme per nje pacient.Infermierja duhet te veresoje teresine e lekures se ekstremitetit qe eshte vendosur ne traksion,gjendjen neurovaskulare si psh:ngjyren,temperature,rimbushjen kapilare,edemat,pulset,ndijimet dhe mundesine e levizjes te cilat krahasohen me ekstremitetin tjeter te pademtuar.Nje pacient mund te paraqese problem me lekuren,respiracionin,traktin gastro-intestinal ose ne traktin urinar kur ai vendoset ne traksion.Gjithashtu,duhet te vleresohet zhvillimi I trombozave ne venat e thella,vleresimi I te cilave behet nepermjet kontrollit te ndjeshmerise se pulpave. Diagnozat infermierore: 1-Ankth ose frike lidhur me gjendjen shendetesore 2-Alterimi I komfortit lidhur me imobilizimin 3-Levizjet fizike te demtuara te lidhura me mekanzimin e traksionit qe kufizon levizjet 4-Mungese njohurie ne regjimin e trajtimit 5-Mangesi per vete kujdesje te lidhura me pajisjen e traksionit Planifikimi dhe zbatimi: Qellimet:qellimet kryesore te pacientit ne traksion perfshijne:reduktimin e ankthit,persosjen e komfortit,kuptimin dhe qellimin e kryerjes se traksionit dhe rritjes se aftesise per vetkujdesje. Suada Çerma

Faqe - 52 -


Nderhyrjet infermierore: Reduktimi I ankthit:Me pare se te aplikohet nje traksion eshte e nevojshme qe pacientit ti shpjegohet lloji I procedures,qellimi I kryerjes se kesaj procedure dhe pjesemarrja ne kete procedure.Bashkebisedimet me pacientin se cfare do te beje dhe pse do ta ndihmoje ate qe ai te largoje friken e tij.Mbasi pacienti do te qendroje per nje periudhe kohe ne traksion,ai detyrimisht do ti pershtatet kushteve per nje hapesire te kufizuar.Vizitat e shpeshta te infermieres do te pakesojne tek pacienti ndjesine e izolimit dhe te kufizimit. Ne kete konteks perfshihen dhe vizitat e shpeshta te familjareve dhe te aferm te tij Persosja e komfortit:Per shkak te imobilizimit te pacientit,duhet qe dysheku te jete I vendosur mire mbi nje shtrat derrase.Lekura e pacientit duhet te vezhgohet shpesh per zhvillimin e plageve te dekubituseve si rezultat I imobilizimit.Per kete:mund te perdoren dhe dysheke te posacem ortopedike,carcafet ose mbulesat e shtratit duhet te jene te thata dhe te mos krijojne rrudha. Problemet Problemet qe shoqerojne imobilizimin dhe qe ndikojne ne sistemet e tjera te trupit si dhe shkaktojne diskomfortin tek pacienti mund te minimizohen permes veprimeve te kujdesjeve.p.sh: Ushtrimet per kryerjen e nje frymemarrje te thelle ndihmojne ne hapjen e plote te mushkerive.Ushtrimet e kyceve dhe te kembeve aq sa mund te lejoje limiti I traksionit do te pakesojne stazen venoze dhe zhvillimin e trombeve ne venat e thella.Marrjet e mjaftueshme te lengjeve do te sigurojne nje rrjedhje te mire te urines dhe te ndihmojne ne parandalimin e konstipacionit.Infermierja duhet te vleresoje funksionet e cdo sistemi te trupit me qellim qe te identifikoje ndryshimet e cdo funksioni.Pacienti monitorohet shpesh per shfaqjen dhe zhvillimin e komplikacioneve qe shoqerojne imobilizimin.Cdo ankese e pacientit duhet te vleresohet kur ai eshte ne traksion. Permiresimi I levizjeve aq sa lejon limiti I traksionit:Gjate traksionit I semuri ka nevoje qe te ushtroje apo te vere ne pune muskujt dhe artikulacionet e pa imobilizuara.Levizjet active te te gjitha artikulacioneve te paprekura duhet te inkurajohen.Infermieret duhet te nxisin te semuret dhe ti perkrahin ata ne kryerjen e ushtrimeve dhe ne bashkepunimin me fizioterapistin mund te kryejne levizjet ne shtrat per te minimizuar humbjen e forces se muskulit ne menyre qe te parandaloje atrofime e muskulit. Gjate ushtrimeve infermierja duhet te siguroje qe te ruhet forca e Suada Çerma

Faqe - 53 -


traksionit dhe pacienti te kete nje pozinion te pershtatshem per te parandaluar komplikacione qe rezultojne apo shfaqen si pasoje e mosruajtjes te rregullave te drejtimit te duhur te traksionit. Edukimi I pacientit.Pacienti duhet te kuptoje ne menyre te sakte qellimin e persorimit te traksionit.Informacioni duhet te riperseritet dhe risqarohet shpesh.Pacientet jane me aktive ne kujdesin e shendetit te tyre kur ata e kane kuptuar plotesisht terapine. Permiresimi I vetkujdesjeve.Fillimisht pacienti ka nevoje per tu ndihmuar ne aktivitetet e vetkujdesjeve.Infermierja duhet ta ndihmoje pacientin te mesoje menyren se su te siguroje nevoja te tilla si; te ushqehet,te lahet,te nderrohet dhe per ndonje tualet personal,nderkohe qe ai eshte I imobilizuar ne traksion. Vleresimet per kujdesjet e arritura 1.Ankthi I te semurit eshte pakesuar a.i semuri eshte qetesuar b.perdorimi efektiv I mekanizmave c.shpreh shqetesimet dhe emocionet 2.Ndjehet rritja e komfortit a.shpreh ndjenjen e komfortit b.nuk ka zhvillim te dekubituseve c.ka te menjanuar problemet te lidhura me imobilizimin 3.Demostrimi I levizjeve te shtuara a.kryen ushtrime te pershkruara b.perdor mjetet ndihmese 4.Kuptimi I qellimeve per perdorimin e traksionit a.pershkruan regjimin e traksionit b.merr pjese ne planin e kujdesjeve 5.Tregues te mundesive te shtuara per kryerjen e vetkujdesjeve.ushqehet,vishet,lahet vetem me nje ndihme minimale.

Suada Çerma

Faqe - 54 -


4.6Kujdesi I pergjithshem tek nje pacient me gips te ekstremitetit Gipsi eshte nje imobilizues I jashtem qe ka si qellim te ushtroje nje shtypje uniforme mbi indet e buta te perfshira ne te.Ai mund te perdoret ne imobilizimin e frakturave te vogla,per te ushtruar shtypje uniforme ne indet e buta,ne korigjimin e ndonje deformimi dhe si mbajtes dhe stabilizues. Aplikimi I gipsit Eshte e rendesishme te pergatisim pacientin per aplikimin e gipsit.Pacienti ka nevoje te njohe se cila pjese e trupit do te imobilizohet gjate aplikimit.Pacienti pozicionohet ne menyre qe te lehtesoje aplikimin e gipsit dhe e mbulojme qe te ndalojme ekspozimin e papershtatshem gjithashtu duhet qe materialet e alcise te mos bien ne kontakt me pjese te ndryshme te trupitnese lekura eshte e demtuar duhet ta dezinfektojme dhe ta mbulojme perpara aplikimit te gipsit.Gjate aplikimit duhet te kujdesemi qe pjesa e trupit qe eshte imobilizuar te qendroje ne pozicionin e deshiruar.Pozicioni I papershtatshem I ekstremitetit con ne imobilizim joefektiv.Shtimi I komfortit dhe aftesia e pacientit per te marre pjese ne aktivitete shkurton periudhen e gipsit.Anet duhet te jene te lemuara dhe te sheshta qe ndalojne gervishjet e lekures.Materiali prej allcie qe mund te jete ngjitur lekures hiqet sepse mund te therrmohen dhe te futen poshte gipsit,duke shkaktuar discomfort. Vleresimi infermieror Infermierja vlereson pacientit per pranine e komplikacioneve si rezultat i: 1.Kufizimit te qarkullimit si pasoje e shtrengimit 2.Shtypja e indeve dhe pjeseve te dala kockore. Infermierja kontrollon per dhembjen,enjtjen,cngjyrimin,dritherimin ose mpirje,dobesimin ose mungesen e pulsit,paralizen dhe ftohjet e ekstremiteteve.Shenjat e demtimit te qarkullimit njihen nga vleresimi I thonjve ose gishterinjve te kembes ne te cilen eshte vendosur gipsi.Ato duhet te jene te ngrohte ne prekje dhe ngjyre roze.Gjithashtu vleresohet perfuzinimi,kjo permes shtypjes se gishterinjve duke pare rikthimin e ngjyres.Nese ka nje nuance blu tregon shtrengim venoz ndersa nje ngjyre e bardhe jane treguas te ngushtimit arterial.Krahasohet temperature dhe pulsi I ekstremitetit te demuatr me ato te ekstremitetit te pa demtuar.Gjendja e nervave vleresohet duke pyetur pacientin rreth ndijimit dhe shkathtesise ne levizjen e gishterinjve.nese verehen enjtje gipsi mund te jete I shtrenguar

Suada Çerma

Faqe - 55 -


Diagnozat infermierore: Ndryshime ne komfort(dhimbje,pareza)qe jane pasoje e shtypjes se gipsit Ndryshimet ne perfuzionet indore,qe jane pasoje e shtypjes se gipsit Dobesimi ose demtimet e levizjeve fizike qe jane pasoje e shtypjes se gipsit. Njohjen e deficiteve per sa I perket menaxhimit te gipsit Nderhyrjet infermierore: Kujdesi infermieror ne nje pacient me gips perfshin:permiresimin e komfortit,perfuzionit indoor dhe integritetit te lekures. Qe te forcohet gipsi prej allcie duhen pak minuta,por duhen24-72 ore per tut hare qe te arrihet fortesia maksimale.Gipset sheshohen me pellembet e duarve qe te menjanohen formimet e siperfaqeve te forta ose kendet e mprehta,ne menyre qe gipsi te mos shkaktoje shtypje.Nese borsat e akullit jane pershkruar,ato mund te perdoren ne secilen pjese te gipsit,por duhet te sigurohemi qe ato te mos formojne dhembezime ne allcin.Ekstremitetin e demutar e ngrejme mbi nivelin e zemres me ndihmen e jastekeve qe te kontrollohet enjtja.Infermierja inkurajon pacientin te levize gishterinjte,majat e tyre.Nese infermierja veren ndonje simptome si ngjyre e kalter,zbehtesi ne majat e gishterinjve,ne majat e thonjve shoqeruar me dhimbje dhe shtrengim,mpirje,ftohje ose dridhje,duhet qe te njoftoje mjekun.Nese pacienti ka dhimbje nuk I jepen analgjezike,keto jepen vetem nese dhimbja eshte determinante.Hapi I pare ne percaktimin e shkaktarit eshte te pyesesh pacientin ne menyre qe ai te tregoje ekzaktesisht vendin e dhimbjes. Infermierja duhet te mos injoroje:dhimbjen sepse mund te kemi shtypje te gipsit ne te dalat kockore,ne nje nerv apo ene gjaku,enjtjet e medha,pamundesine e levizjes se gishterinjve dhe rimbushjen kapilare.Pacienti instruktohet per levizjen e kyceve qe nuk jane perfshire ne imobilizim.Inkurajohet qe te levize gishterinjte ne menyre aktive,te mare pjese ne aktivitetet e vetkujdesjes,te mbaje gipsin e thate dhe te mos beje ushtrime te teperta ne ekstremitetet e demtuara.

Suada Çerma

Faqe - 56 -


KAPITULLI V QËLLIMI I STUDIMIT Qёllimi ёshtё evidentimi I shkaqeve mё tё shpeshta tё kёtyre frakturave,principet e menaxhimit dhe prognoza e tyre.Ështe njohja me pacientët në kliniken e ortopedisetraumatologjise në lidhje me frakturat,nenshtrimit te interventit apo trajtimit konservativ, incidencen sipas shpërndarjes gjeografike, grupmoshave, gjinisë,rezultatet e trajtimit si edhe ditëqëndrimi gjatë kësaj periudhe në lidhje me rehabilitimin dhe kujdesin infermieror.

5.1 *Objektivat -Shperndarja ne % e frakturave sipas gjinise -Shperndarja sipas grupmoshave -Shperndarja e rasteve sipas zones se banimit -Lokalizimet me te shpeshta te frakturave te ekstremiteteve te poshtme -Lloji I trajtimit ne pacientet me frakture te ekstremiteteve te poshtme -Rezultatet e trajtimit -Përcaktimi i të dhënave mbi ditëqëndrimin ne spital

Suada Çerma

Faqe - 57 -


KAPTITULLI VI

METODOLOGJIA E STUDIMIT STATISTIKOR

Studimi analizon te dhenat e klinikes se “Ortopedise dhe Traumatologjise” ne Durres. Janë përdorur regjistrat e shtrimeve të pacientëve për këto vite. Kufizimi i informacionit në regjistra na ka çuar në marrjen e informacioneve pranë shërbimit të statistikës së Metodologjia që është përdorur është statistikë deskriptive spitalore. Gjate pese viteve 2010-2013 jane trajtuar 2138 fraktura prej te cilave 829 fraktura janё tё ekstremiteteve tё poshtme. Studimi I marrë ёshtё retrospektiv.

Ekzaminimi i rasteve është bërë në përputhje me: 1. Shpërndarjen gjeografike 2. Operacionet sipas rretheve 3. Grupmoshave 4. Ditëqëndrimin 5. Shperndarja sipas seksit 6. Lokalizimin e frakturave 7.Rezultatet e trajtimit

Variablat e studjuar janё zgjedhur për të treguar menaxhimin klinik dhe istrativ të situatës në Klinikën e Ortopedise-Traumatologjise. Qëllimi i perdorimit të këtyre bazave të të dhënave është studimi i aktivitetit të klinikës me qëllim istrimin më të mirë të stafit aktiv që merret me trajtimin dhe rehabilitimin e të sëmurëve të kesaj klinike.

Suada Çerma

Faqe - 58 -


KAPITULLI VII

REZULTATE&DISKUTIME

Mё poshtё janё pasqyruar nё tabela përmbledhëse tё dhёnat qё janё marrё nga klinika e :”Ortopedisё-traumatologjisё” nё Spitalin Rajonal Durrёs.

VITI 2013 Numri total I pacienteve

FRAKTURA

216

diteqendrimi2045/216=9.5dite/pacient

Gjinia

Sipas grupmoshave

D.qend total

M

F

Qafa e femurit

18

16

Femuri

40

31

Kupa e gjurit

3

3

Kerciri

49

13

Kyci I kembes

23

Tarse&metatarse Falangjet Gjithsej

Suada Çerma

0-

1-

5-

15-

25-

35-

45-

55-

1

4

14

24

34

44

54

64

2

4

8

19

431

2

4

8

35

700

1 1

3

4

6

8

1

2

45

8

7

12

13

10

5

474

14

2

6

7

8

10

4

356

3

2

1

3

1

28

1

0

137 79

7

65+

1 1

3

11

18

24

25

11 29

38

64

2045

Faqe - 59 -


VITI 2012 Numri total I pacientёve 190

FRAKTURA

ditёqёndrimi 525/190=7ditё/pacient

Gjinia

Sipas grupmoshave

D.qend total

M

F

0-

1-

5-

15-

25-

35-

45-

55-

1

4

14

24

34

44

54

64

2

4

5

11

203

6

10

35

587

Qafa e femurit

15

8

Femuri

32

34

Kupa e gjurit

6

4

Kerciri

39

12

4

Kyci I kembes

23

10

1

Tarse&metatarse

2

Falangjet

3

Gjithsej

Suada Çerma

1 5

6

4

65+

2

1

1

2

13

5

4

13

7

5

364

1

10

7

9

2

3

232

2

1

2

1

32

0

1

2

18

120 70

5

16

21

15

33

26

89

54

1525

Faqe - 60 -


VITI 2011 Numri total I pacienteve 220

FRAKTURA

diteqendrimi 604/220=7.3dite/pacient

Gjinia

Sipas grupmoshave

D.qend total

M

F

0- 1-

5-

15-

25-

35-

45-

55- 65+

1

14

24

34

44

54

64

1

14

1

2

6

12

274

5

8

7

5

1

38

504

1

1

1

1

2

28

2

27

13

17

7

585

5

6

3

9

2

1

4

Qafa e femurit

13

23

Femuri

33

43

Kupa e gjurit

3

3

Kerciri

44

26

4

Kyci I kembes

16

10

1

Tarse&metatarse

1

2

Falangjet

1

1

Thyerje te shumt

1

0

12

2

1

182 11

1

16 1

4

pa percaktim Gjithsej

Suada Çerma

112 108

18

8

30

45

26

34

59

1604

Faqe - 61 -


VITI 2010 Numri total I pacienteve 203

FRAKTURA

diteqendrimi 1613/203=8dite/pacient

Gjinia

Sipas grupmoshave

D.qend total

M

F

Qafa e femurit

23

17

Femuri

34

34

Kupa e gjurit

3

2

Kerciri

44

17

Kyci I kembes

16

Tarse&metatarse

0- 1-

5-

15-

25-

35-

45-

55- 65+

1

14

24

34

44

54

64

1

1

1

3

1

11

22

499

8

10

3

4

1

9

27

377

1

1

1

1

86

3

8

476

3

132

4

6

1 7

8

9

11

15

4

10

1

1

5

6

1

4

Falangjet

0

1

1

1

Thyerje te shumt

1

0

1

6

1

2

36

pa percaktim Gjithsej

Suada Çerma

127 76

6

16

36

14

20

24

26

61

1613

Faqe - 62 -


6.1Shpërndarja e rasteve sipas zonёs sё banimit

Është e rëndësishme që të përcaktohen vendet nga vijnë pacientët.Kjo lidhet me mundёsinё e traumave me rezultat frakturёn.Vihet re qё numri I pacientёve qё pёsojnё fraktura ёshtё pothuajse dy herё mё I madh nё qytetin e Durrёsit se sa nё rrethe e fshatra.Kjo e dhёnё vjen si rezultat I numrit mё tё madh tё popullsisё qё ёshtё nё qytet si edhe si pasojё e

shtimit tё lёvizjes sё banorёve nga fshati e rrethet drejt

qytetit.Gjithashtu mundesia e dёmtimeve si rezultat I aksidenteve automobilistike ёshtё me e madhe se sa ne fshat.Shperndarja gjeografike eshte gjithashtu me rendesi per rezultatin e trajtimit. Kjo lidhur me mungesen e njohurise sё sёmundjes,distancёn nga qendra e traumёs dhe kohen e paraqitjes ne ambjentet spitalore.Tabela e mёposhtme shpreh shpёrndarjen e shtrimeve nё klinikёn e Ortopedisё dhe Traumatologjisё.

2010-2013 VENDI I BANIMIT

NUMRI I RASTEVE

QYTETI I DURRESIT

409

FSHAT

205

RRETHE

215

Suada Çerma

Faqe - 63 -


Fig-7-1; Shperndarja e rasteve sipas zones se banimit

#REF! qyteti durresit fshat

rrethe

Suada Çerma

Faqe - 64 -


7.2Gjinia&grupmoshat

a)Shpёrndarja nё % e frakturave tё ekstremiteteve tё poshtme sipas gjinisё

Gjinia

Numri

%

Meshkuj

496

59.8%

Femra

333

40.1%

totali

829

100%

500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0

Meshkuj Femra

Numri

%

Vihet re qё tek burrat,frekuenca e frakturave qё ndodhin nё ekstremitetet e poshtme eshte mё e madhe tek meshkujt se sa tek femrat.

Suada Çerma

Faqe - 65 -


numri i frakturave

b)Shpёrndarja e rasteve sipas grupmoshave dhe gjinisё

140 120 100 80 60 40 20 0 0-1

1--4 5--14 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 mbi 65 mosha femrat

meshkujt

.Kjo ndodh me tepёr nё dekadёn e dytё dhe tё tretё tё moshёs,e cila ёshtё njё moshё e jetёs intensive te punёs dhe aktivitetit fizik te theksuar.Ndersa tek grate frekuenca e tyre,ne kete moshe eshte e ulet,ndonёse nё moshёn 45-60 vjec,kjo rritet nё mёnyrё tё ndjeshme dhe bёhen mё tё larta se sa tek burrat tё sё njёjtёs moshё..E kundёrta ndodh mbi moshёn 60 vjec,tek tё cilet ndeshen mё shpesh fraktura.Kёto fraktura prekin me teper grate,tek te cilat si rezultat I menopauses,fenomeni I osteoporozes zhvillohet sё tepёrmi dhe bёhet faktor favorizues pёr to. Frakturat tё tjera vihen re tek adoleshentёt gjё qё lidhet me aktivitetin fizik dhe sportive nёtё moshё.Mё tё pakta janё frakturat qё ndodhin nё moshёn 0-5 vjec.

Suada Çerma

Faqe - 66 -


7.3 Frakturat mё tё shpeshta d)Shpёrndarja e frakturave sipas lokalizimit anatomik:

Fraktura te qafes se femurit

281raste

Fraktura te femurit

152raste

Fraktura te kupes se gjurit

27 raste

Fraktura te kercirit

244 raste

Fraktura te kycit te kembes

97 raste

Fraktura te tarseve dhe metatarseve

19 raste

Fraktura te falangjeve

7 raste

Fraktura te shumta pa percaktim

3 raste

Frakturat mё tё shpeshta jane ato qё lokalizohen nё skajin e sipёrm femoral. Pёrgjatё katёr viteve 281 pacientё, pjesa mё e madhe mbi 65 vjec janё hospitalizuar nё klinikёn e ‘Ortopedisё-Traumatologjisё” nё Durrёs.Rrёzimet jane arsyet mё tё shpeshta pёr kёto fraktura.Njё pёrqindje shumё e vogёl mund tё kene fraktura spontane nё skajin e sipёrm femoral. Nё moshёn mё tё re kёto dёmtime jane pёrgjithёsisht rezultati I njё aksidenti me makine,rёnies nga lartёsia apo trauma tё rёnda. Njё numёr tё konsiderueshёm zihet nga frakturat e kёrcirit te cilat ndodhin shpesh si rezultat I dёmtimeve tё shkaktuara nga njё forcё e madhe goditёse.Frakturat e gjurit,kycit tё kёmbёs dhe kёmbёs janё mё pak tё shpeshta dhe ndodhin mё tepёr nё moshёn e re si rezultat I dёmtimeve sportive apo frakturave tё stresit.

Suada Çerma

Faqe - 67 -


7.4 Lloji I trajtimit&shpёrndarja nё rrethe

a)Lloji I trajtimit tё frakturave Lloji itrajtimit

Numri

Konservativ

492

Kirurgjikal

337

b)Operacione sipas zonёs sё banimit TE OPERUAR Viti

Gjithsej

Qytet

Fshat

2013

216

129

87

2012

190

107

83

2011

220

109

11

2010

203

147

56

Vihet re qё 41% tё rasteve I janё trajtuar me trajtim kirurgjikal dhe I janё nёnshtruar interventit.Ndёrsa 59% te frakturave janё nёnshtruar trajtimit konservativ.Kjo nё varёsi tё llojit tё frakturёs,zgjedhjes sё pacientit por dhe nga pёrcaktimi i kirurgurt nё varёsi tё gjendjes sё pёrgjithshme tё pacientit.Pёrsёri mund tё shikohet qё numri I personave tё operuar ёshtё mё I madh nё qytet sesa pacientёt qё vijnё nga fshati.Pёrvec tё tjerave kjo ka si shkak dhe llojin e dёmtimit qё mund te jetё mё pak I lehtё duke krijuar mundёsine e trajtimit nё mёnyrё konservative.

Suada Çerma

Faqe - 68 -


7.5 Të dhëna mbi ditëqendrimin

Ditëqëndrimi mesatar gjatë viteve 2010-2013

Viti

Ditë qëndrimi

Nr. Pacientëve DQM

2010

1613

203

8

2011

1604

220

7.3

2012

1525

190

7

2013

2045

216

9.5

Total

6787

829

8

Një e dhënë tjetër shtesë e ofruar nga shërbimi i statistikës është qё klinika punon me 16 shtretër dhe mesatarisht njё pacient qёndron 8ditё I hopsitalizuar. Shifrat tregojnë se klinika është e ngarkuar duke llogaritur numrin e shtretёrve krahasuar me numrin total tё traumave dhe kohёn e nevojshme deri ne rehabilitimin e tё sёmurёve.Njё nga problemet që identifikohet ёshtё mungesa e njё qendre rehabilituese pёr pacientёt e post hospitalizuar.Kjo shpesh con nё rritjen e tё shtruarve me rifrakturim,me dёmtime tё mёtejshme,shfaqjen a artrozave apo praninё e infeksionit kockor si rezultat I mungesёs sё njohurive per vetkujdes tё tё sёmurёve.Nga ana tjeter zhvillimi i teknologjisë e bën qëndrimin në spital më të shkurtër.Teknikat e reja operatore, pёrmirёsimi I pajisjeve kanё bёrё tё mundur kryerjen e procedurave tё tilla me mё pak mundёsi per infeksion,kohё mё tё shkurtёr shёrimi dhe rikthimin e shpejtё tё mobilitetit.

Pse është e rëndësishme për rehabilitimin? Duke marrë në konsideratë që 41% tё rasteve kёrkojnё trajtim kirurgjikal numri I diteve te qendrimit ёshtё I rёndёsishёm sepses nёse pacienti ёshtё I hopsitalizuar pёr njё kohё mё tё gjatё edhe mundёsia pёr mbivendosje te infeksioneve spitalore ёshtё mё e madhe.Njё gjё e tillё ndikon nё gjendjen e pёrgjithshme tё pacientit dhe nё kёtё mёnyrё dhe nё kohёn e shёrimit kockor.Gjithashtu procedurat e reja operatore krijojnё Suada Çerma

Faqe - 69 -


mundёsine e rikthimin mё tё shpejtё tё mobilitetit duke shmangur komplikacionet nga qёndrimi pёr njё kohe mё tё gjatё nё shtrat.Prandaj puna e infermierit ёshtё e lidhur me llojin e trajtimit te frakturёs,kohezgjatjen e qndrimit nё spital,moshёn,gjininё si dhe zonёn e banimit tё pacientit.

Suada Çerma

Faqe - 70 -


KAPITULLI VIII KONKLUZIONE  Frakturё quhet ndёrprerja e vazhdimёsisё kockore.  Nga analizimi I tё dhёnave gjatё periudhёs 2010-2013, nё te cilen eshte shtrire studimi nga2138 fraktura 829 janё tё ekstremiteteve tё poshtme.Pёrfshihen frakturat qё janё nё ekstremitetet e poshtme:femuri,patella,tibia,fibula dhe kёmba.  Trajtimi konsiston nё trajtim kirurgjikal dhe konservativ.Trajtimi konservativ bёn tё mundur reponimin e frakturёs pёrmes pёrdorimit tё gipsit,traksionit,fiksatorit ekstern.Ndёrsa trajtimi kirurgjikal pёrfshin fiksimin e brendshёm me shtifte,vida,shtiza,pllaka.  Nё studimin e tё dhёnave nё 4 vitet e klinikёs sё “OrtopedisёTraumatologjisё” vihen re rezultate tё mira me reponim anatomik dhe fiksim stabёel tё kёtyre frakturave,pas trajtimit sipas principeve bazё tё kujdesit infermieror:  Mbrojtja e plages nga infeksionet e ndryshme  Dhёnia e mjekimit sipas pёrshkrimit mjekёsor,pёrdorimi I procedurave sterile.  Parandalimi I dёmtimeve te metejshme  Parandalimi I komplikacioneve  Kujdesi pёr gipsin dhe traksionin  Diagnozat infermierore me shpeshta jane: o Ndryshime ne komfort,dhimbje lidhur me frakturen,demtimin e indeve te buta,spazmave muskulare dhe kirurgjise. o Levizje te kufizuara lidhur me frakturen o Mundesi per komplikacione:hemoragji,komprimim neurovascular dhe tromboza o Demtim I integritetit te lekures,zhvillimin e dekubituseve lidhur me qendrimin per nje kohe te gjate ne shtrat. o Alterime te eleminimit urinar lidhur me imobilizimin o Risk per demtime te metejshme lidhure me dobesine o Suada Çerma

Faqe - 71 -


Nderhyrjet infermierore mё tё zakonshme pёr nje pacient me frakture ne ekstremitetet e poshtme jane: 

Sigurimi I komfortit dhe parandalimi I komplikacioneve



Monitorimi per manifestime(komplikacione)neurocirkulatore



Ruajtja dhe kujdesi per integritetin e lekures



Parandalimi I infeksionit dhe sigurimin e sherimit te plages



Kujdesi per ushqimin



Kujdesi per imobilizimin



Menaxhimi I dhimbjes



Parandalimi I demtimeve te mundshme

Ne studim jam pёrqendruar nё vleresimin sekondar dhe perfundimtar te te operuarve ne kliniken tone.Roli I infermierit ёshtё I domosdoshem nё ndihmёn qё duhet ti jepet pacientit me frakturё tё ekstremiteteve tё poshtme,nё informimin e tij,parandalimin e dёmtimeve,pёrmiresimin e paaftesise dhe rikthimin e mobilitetit.Gjate trajtimit tё 829 frakturave nё vitet 2010-2013 u arritёn kёto rezultate: 

85% tё rasteve rifituan aktivitetin e tyre fizik dhe iu kthyen jetёs normale



10% paciente u kerkua operacion I dyte per shkak te mosngjitjes se kockёs per shkaqe te ndryshme.



5% paciente paten trauma te renda shoqeruese si rezultat u shoqeruan me mortalitet.

Si rezultat i punёs nё ekip,bashkёpunimit mjek-infermier nё trajtimin post-operator komplikacionet nё tё sёmurё me fraktura tё ekstremiteteve tё poshtme janё ulur. Po ashtu zhvillimi I tekonologjisё,teknikat e reja operatore kanё bёrё tё mundur qёndrimin pёr njё kohё mё tё shkurtёr nё spital dhe rikthimin mё tё shpejtё tё mobilitetit.Prandaj ёshtё I rёndёsishёm roli I infermierit,tё qёnurit tё tij koherent me tё dhёnat mё tё fundit tё infermieristikёs dhe dhёnia e kujdesit maksimal pёr pacientin.

Suada Çerma

Faqe - 72 -


Abstrakt Hyrje. Traumat nga frakturat janё pjesё e politraumave dhe si e tillё historia e tyre ёshtё e lidhur me shёrbimet e emergjencёs.Frakturat e ekstremiteteve tё poshtme janё mё tё zakonshme dhe mё tё shpeshta tё shoqёruar shpesh me morbitet tё lartё dhe hospitalizim tё zgjatur ndaj ёshtё e rendёsishme tё kuptuarit e traumёs sё ekstremiteteve tё poshtme. Qëllimi i studimit;.Ështe njohja me pacientët në kliniken e ortopedisetraumatologjise në lidhje me frakturat,nenshtrimit te interventit apo trajtimit konservativ, incidencen sipas shpërndarjes gjeografike, grupmoshave, gjinisë,rezultatet e trajtimit si edhe ditëqëndrimi gjatë kësaj periudhe në lidhje me rehabilitimin dhe kujdesin infermieror. Metodologjia e studimit statistikor. Studimi analizon tё dhёnat e klinikёs sё “Ortopedisё dhe Traumatologjisё” nё Durrёs. Janë përdorur regjistrat e shtrimeve të pacientëve për këto vite.Gjate viteve 2010-2013 jane trajtuar 2138 fraktura prej te cilave 829 fraktura janё tё ekstremiteteve tё poshtme. Studimi I marrë ёshtё retrospektiv. Rezultatet. Gjate trajtimit tё 829 frakturave nё vitet 2010-2013 u arritёn kёto rezultate: 85% tё rasteve rifituan aktivitetin e tyre fizik dhe iu kthyen jetёs normale,10% paciente iu kerkua operacion I dytё pёr shkak tё mosngjitjes sё kockёs pёr shkaqe tё ndryshme.5% paciente paten trauma te renda shoqeruese si rezultat u shoqёruan me mortalitet. Konkluzionet.. Nё studimin e tё dhёnave vihen rezultate tё mira me reponim anatomik dhe fiksim stabёl tё kёtyre frakturave,pas trajtimit sipas principeve bazё tё kujdesit infermieror:mbrojtja e plagёs nga infeksionet e ndryshme,dhёnia e mjekimit sipas pёrshkrimit mjekёsor,pёrdorimi I procedurave sterile,parandalimi I dёmtimeve tё metejshme,parandalimi I komplikacioneve si dhe kujdesi pёr gipsin dhe traksionin. Fjalë kyç. Frakture,ekstremitet,imobilizim,reponim,traksion,gips,kujdes etj..

Suada Çerma

Faqe - 73 -


BIBLIOGRAFIA 1.Evolutin in fracture management-editorial Brig HL Kakria 2.Medical surgical nursing/a nursing process approach third edition 1993 3.Medical surgical nursing-sixth edition 4.Medical surgical nursing-pre hospital care. 5.Traction-lecture by Magda Bayoumi 6.Traumatologjia lokomotore,Prof.Asc.DrIlia Mazniku,Botim 2008 7.Clinical nursing skills forth edition Bruner/Suddarth 8.Care of the orthopaedic Patient,editet by J Roqe and L Dyer.1997 9.http://www.ortopediaitaliane.com/ 10.http://www.physioadvisor.com.au/ 11.http://rnspeak.com/nursing-care-plan/hip-fracture-nursing-care-plan/

Suada Çerma

Faqe - 74 -


DEKLARATË STUDENTORE Deklaroj se mbёshtetur nё literaturёn nё tё cilёn janё mare referencat dhe mbёshtetur mbi tё dhёnat e Shёrbimit tё statistikёs sё Spitalit Rajonal Durrёs ky punim ёshtё shkruar prej meje. Punimi nuk përmban material të shkruar nga asnjë person tjetër përveç rasteve të cituara dhe referuara.

© Suada Çerma 2014

Suada Çerma

Faqe - 75 -

Frakturat E Ekstremiteteve Të Poshtme Kujdesi Infermieror 1v5q3h

Overview 6h3y3j

More details h6z72

Related Documents 543cg

Kanceri Kolorektal Dhe Kujdesi Infermieror. (1) 1e462x

Cuestionario.c H T E 69646a

A. E-lest (t) 3e72d

T E S T Autoconocimiento Kpertuss 534r1m

E T Cygnus Ks102_ret 44361

C E T - Kv Narayanan 2n456z

More Documents from "romeo" d5c3o

11482j

Ventajas Y Desventajas De Las Tareas Escolares 654d4c

11482j

Comment Opposition 3w5r4r

11482j

Manual Casio W-800h - Qw3092.pdf 3c4j6z