Gabay Sa Pagbababuyan 735

Gabay sa Pagbababuyan 1. magandang lahi at wastong pagpapalahi. Ang wastong pagpili ng lahi at tamang pag gamit ng mga katangian ng bawat lahi ay siyang mag didikta ng ganda at dami ng baboy na iyong ibebentang palakihin. 2. wastong pag-aalaga. Sinasakop nito ang mga pamamaraan o gawain na ginagampanan natin sa araw-araw upang masiguro ang magandang paglaki ng mga alaga. 3. wastong pag-iwas at pag control sa mga sakit. Kailangan nating tandaan na mas “praktikal” ang pag-iwas kaysa pag kontrol ng mga sakit. Maraming karamdaman ang ating mga alaga na nangangailangan ng masusing pag aaral upang mabilis sugpuin ang nasabing karamdaman an gating mga alaga na nangangailangan ng masusing pag aaral upang mabilis sugpuin ang nasabing karamdaman at maiwasan ang pag ka bansot, pagbagal ng pag laki o maaring pagkamatay ng ating algang palakihing baboy. 4. Wastong pakain at pagpapakain. 70% hanggang 80% n gating gastusin ang pag papalaki ng ating mga alaga ay napupunta sa pagkain. Maaring lumaki ang gastusin kung mali an gating pipiliin pagkain. Hindi nasusukat ang katipiran ng pag kain sa presyo kada kilo. Ito ay nasusukat sa ikli ng pag-alaga at unti ng kakainin hanggang maibenta. MAGANDANG LAHI AT WASTONG PAG PAPALAHI Mga karaniwang lahi ng baboy: 1. Landrace Puting lahi na may malapad na taingag nakatakip sa mukha, may mahabang katawan, maganda at madaming manganak at magaling mag alaga ng anak. Ang ilan sa kapintasan ng lahi na ito ay ang pag kakaroon ng mahinang paa at manipis na katawan. 2.

Large white / Yorkshire Putting lahi na may katamtamang laki ng tainga na nakaturong paitaas, mas maikli ngunit mas makapal na katawan kung ihahambing sa landrace, matatag na paa mahusay na ina at marami din mag anak. Ang lahi na ito ay medyo makapal ang taba at lawit ang tiyan. 3. Duroc Pulang lahi ng baboy na may taingang katamtaman ang laki na nakaturong pauna, mabilis at matipid palakihin, may manipis na taba at magandang karne. Ang ilan sa kapintasan sa lahi na ito ay ang kahinaannito sa pag anak at ang pag kakaroon nito ng mahaba at tuwid na paa. SISTEMA NG PAGPAPALAHI A. Crossbreeding Pamamaraan ng pagpapalahi kung saan gumagamit ng dalawa o mahigit pang magkaibang lahi. Ito ay karaniwang tinatawag na “mestisong lahi”. Ang pamamaraang ito ay inererekomenda upang mapaunlad ang babuyan. Puro o hybrid na barako lamang ang inirerekomendang gamitin sa ganitong uri ng pagpapalahi . Halimbawa ng pag papalahing ito ay ang mga sumusunod: Largewhite x Landrace = F1 (sow) x Duroc = Pangbentang Baboy Largewhite & landrace : 1. Mabilis ang paglaki sa araw araw 2. Matipid sa pag kain 3. Maganda ang kalidad ng karne F1 – 1. Maraming bilang ng inaanak. 2. Mas mabigat ang timbang ng biik na iniaanak 3. Mahusay ang paggagatas 4. Magaling mag-alaga ng anak Pang bentang baboy – 1. Mabilis lumaki 2. matipid sa pag-kain 3. Maganda ang kalidad ng karne

4. Malaman 5. Maganda ang pangangatawan B. Inbreeding – ito ay maling paraan ng pagpapalahi kung saan ang mag ka mag anak (magama; mag-ina; magkapatid o magpinsan) na baboy ay pinag pares. Ang sumusunod ay mga halimbawa ng pinsala na naidudulot ng inbreeding. a. b. c. d. e.

pisikal na kapansanan (luslos sa bayag, o tiyan, walang butas na puwit, atbp.) kakaunti kung manganak. Mabagal na pag laki ng baboy. Mababang bahagdan ng pagbubuntis. May kapansanan sa bayag, utero at iba’t ibang bahagi ng ari.

PARAAN NG PAGPAPALAHI • Natural mating Ito ay isang paraan ng pag papalahi kung saan ang isang inahin o dumalaga ay pinapasampahan sa isang barako. Dito ay may aktuwal na kontak ang inahin at barako. • Artificial Insemination Ito ay isang alternatibong pamamaraan ng pag papalahi. Ang barako ay Kinokolektahan ng semilya at sinusuri muna base sa kalidad ng semilya bago ito iturok o i-insiminate sa inahin. Dito ay walang aktwal na kontak ang ianhin at barako. TAMANG PAG-AALAGA AT PANGANGASIWA NG ALAGAING BABOY •

Pagpili ng Palahiang Baboy Panahon ng Pagpili ng dumalgang gagawing inahin Ang pagpili ay ginagawa kung ang baboy ay nasa edad na 4-5 buwan. Sa ganitong paraan ay malalaman na ang totoong pisikal na kaanyuan ng gagawing palahian. • Batayan ng Pagpili 1. Dapat hindi bababa sa 6 na pares ang suso ng gagawing inahin. 2. ang suso dapat ay pantay-pantay at walang patay at baliktad na utong 3. ang ari ng babae ay may tamang laki at ang posisyon ay hindi dapat nakasalo sa labasan ng dumi. 4. may mahabang pangangatawan at medyo naka arko. 5. ang mga paa ay kailangan malakas at matatag. Pantay dapat ang haba ng kuko at ang maliit na kuko sa likuran ng mga paa ay dapat hindi nakasayad. Mga dapat tandaan bago palahian ang isang dumalaga: 1. 2. 3.

Edad 7 ½ - 8 buwan sa araw ng pagpapalahi Timbang 110 kilo hanggang 120 kilo Nakadalawa o nakatatlong paglandi

** Dapat tumutugma ang edad sa timbang upang ang dumalaga ay sexually mature na at ang pangangatawan ay handa na sa pagbubuntis at pangangana. ** Paglalandi Ang paglalandi ay palatandaan na ang isang dumalaga ay nasa tamang edad o inahin ay handa ng mag pasampa. Ang pag lalandi ay nagaganap kada 17 – 24 araw at tumatagal ng 5 – 6 araw. ** Palatandaan ng Paglalandi • Walang ganang kumain • Namamaga at namumula ang ari • Maingay at di mapakali • Sumasampa o nag papasampa • Hindi kumikibo kapag tinutuunan sa likod • Napapaungol o di kaya naman ay napapataas ang tainga kapag nakarinig o nakaamoy ng barako *hindi lahat ng palatandaan na ito ay makikita ng sabay sabay. ** pagpapakasta Ang pag papakasta ay dapat gawin sa pinakamalamig na oras ng araw. Ginagawa ito upang lalong

lumaki ang porsyento na magbubuntis ang inahin pinakastahan. Ang pag papakasta ay dapat gawin ng 2 beses. Ang ganitong paraan ay maaaring magbigay ng 2 karagdagang biik kada anakan. ** pagbubuntis Ang pagbubuntis ay tumatagal ng 114 araw o 3 buwan, 3 linggo at 3 araw ngunit ito ay maaring umiksi ng 109 araw o tumagal ng 120 araw. Magkasing tagal ang pagbubuntis ng dumalaga at inahin. Ang dumalaga o inahing nagbubuntis ay kailangang mabigyan ng kaginhawaan. Iwasan ang pag papahirap ditto tulad ng siksikan at mainit na kulungan, kakulangan sa tubig at pagkain. PANGANGANAK AT PAG PAPASUSO Tandaan: A. ilipat ang inahin sa malinis na silid anakan 1-2 linggo bago manganak. Ihanda ang mga sumusunod bago manganak ang inahin: 1. Silid-anakan – linisin mabuti at disimpektahan 2. Painitan o Brooder para sa mga biik 3. Pamutol ng pusod at buntot 4. Pamutol ng ngipin o tooth nipper 5. Malinis na basahang pampunas sa mga biik 6. Tincture of Iodine o alcohol B. Palatandaan ng manganganak na inahin: 1. Ayaw kumain 2. Nag-iingay at hindi mapakali 3. Namamaga ang mga suso at may gatas na dadaloy kapag bahagyang pinisil ang suso ng inahin 4. May lumalabas na maliit na dumi sa puwerta ng inahin C. Mga dapat gawin sa bagong silang na biik: 1. Tanggalin ang lamad na nakabalot sa nguso at katawan. Punasan ng malinis na basahan upang matuyo kaagad ang mga biik. 2. ilagay sa painitan ang mga biik pagkasilang upang maiwasang malamigan ang mga ito. 3. Putulin ang pusod talian ito dalawang pulgada mula sa puno ng tiyan at pagkatapos disimpektahan ng tincture of iodine. 4. tanggalin ang mga pangil na ngipin ng biik, 4 sa taas 4 sa ibaba. 5. siguraduhing makasuso kaagad ang mga biik ng kolostrum. Aalalayan sa pagsuso ang mga biik na isinilang na malilit at mahina. C. 1. 2. 3. 4.

dapat gawin matapos manganak ang inahin: obserbahan ang inahin, alamin kung ito ay may lagnat. Upang maiwasan ang komplikasyon matapos manganak, turukan ang inahin ng antibiotiko. Siguraduhin na ang inunan ay inilabas ng inahin matapos ang panganganak Ang mga suso ay kailangan malinis ng mabuti bago sumuso ang mga biik.

** Pagwawalay • Ang mga biik ay dapat ng iwalay sa edad na 28-30 araw mula pagkasilang. Ito ay ginagawa upang hindi masagad at sa gayon ay madaling makabalik sa paglalandi ang alagang inahin. • Dapat ng nag lalandi ang inahin sa loob ng 5 – 7 araw mula pagkawalay. Magagawa natin ang ganitong pamamaraan kung matuturuan natin ang biik na kumain ng maaga at maahan ang inahin ng masustansyang pagkain. ** Palakihing baboy Ang layunin natin para sa mga palakihing baboy ay mabigyan sila ng ginhawa sa araw araw . Ano ang maaari nating gawin? • Siguraduhin na mayroon palaging malinis na tubig na iinumin sa lahat ng oras. Tandaan natin na ang tubig ay may direktang relasyon sa dami ng kakainin ng baboy . • Ang pag papakain ay kailangang regular at tama sa oras. Gawin lagi ang gradual shifting sa tuwing magpapalit ng pagkain at unti unting ilipat sa bagong pakain ang mga biik upang hindi mabigla sa pagkain at upang maiwasan ang pagtatae. Ginagawa nag unti unting pag papalit ng pagkain ng 5-7 araw hanggang sa mailipat na sa bagong pakain. Obserbahan ang mga alagang mahinang kumain, maaring mayroon na silang dinaramdam o sakit. • Regular na paliguan ang mga baboy ngunit iwasan ang pag papalid=go sa malamig na oras ng araw o panahon. • Sa pag-gugrupo ng mga baboy lagging pag samahin ang mga magkakasinlaki upang maiwasan

ang pag aaway at upang maiwasan ang pag kabansot dahil natalo sa oras ng pagkain. Mga Gawain Mula Pagkapanganak: 1 araw Inahin : Bigyan ng tubig na may pulang asukal o pulot . Turukan ng antibayotiko. Biik: Pasusuhin ng kolostrum sa unang 12 oras pagkapanganak. 3 araw Inahin: Unti – Unting dagdagan ang pagpapakain Biik: Turukan ng iron dextran , simulan turuan kumain. 10-14 araw Kapunin ang mga lalaki biik 17 araw Biik: dahan dahaning palitan ang creep/ booster ng pre-starter 28 araw Inahin: Iwalay sa biik Biik: Iwalay sa inahin **Record keeping o pagtatala Sa pamamagitan ng pag tatala malalaman natin kung tayo ay kumikita o nalulugi sa ating pag aalaga. Ano ang pangkaraniwang mga bagay na itinatala ng isang may palakihin? • Dami ng pakain o gastos sa pakain. • Bilis ng pag-aalaga • Timbang ng mga hayop ng ibenta • Gastos sa gamot at bakuna Tamang pag kain at pagpapakain • Sa kasalukuyan, ang ginagastos sa pagkain ay umaabot sa 70% hanggang 80% ng kabuuang gastos sa pag aalaga ng baboy. Ito ay maaring tumaas pa kung mali ang ating basehan sa pagpili ng pag kain. Hindi basehan ang presyo ng per kilo ng isang pag kain upang masabing mura ito, kundi sa bilis ng pag-aalaga at unti ng kakainin hanggang sa sila ay maibenta. • Maari ring sukatin ang galing ng isang pakain sa pamamagitan ng FCR o Feed Convertion Ratio. ( ito ay sukat ng dami ng kakainin sa kada 1 kilong dagdag sa kanyang timbang) Maari ring gamiting sukatan ang kanyang ADG o Average Daily Gain. Sinusukat naman nito ang araw araw na inilalaki sa timbang simula ng alagaan hanggang ibenta. • May mga pakain na mababa ang presyo bawat kilo ngunit mangangailangan ng mas maraming pakain upang matustusan ang sustansyang kailangan ng ating baboy para sa isang araw. • Napatunayang mas matipid at mas maganda ang inilalaki ng baboy na kumain ng pellet/crumble feed kumpara sa mash feed. • Mas maraming pakain ang kailangan sa mash dahil narin sa mga sangkap na di kayang tunawin at nailalabas din ng buo sa dumi ng baboy, tulad ng butil ng mais. Pagpapakain ng Palahiang baboy INAHIN • Ang isang inahin ay inaasahang manganak at magwalay ng maraming biik, sila rin ay inaasahang mag-gagatas ng maayos at mag lalandi o makstahan sa maagang panahon pag kawalay. • Ang layunin natin ay mapatagal ang serbisyo n gating inahin upang lumaki ang ating pag kakataon kumita. Ito ay magagawa lamang sa tamang pagkain at wastong pagpapakain ng ating mga palahiang baboy. DUMALAGA 4-6 buwan Pakainin ng husto ng finisher ang mga nagsisilakihang dumalaga hanggang sa gulang na anim na buwan upang maging maganda ang kondisyon ng kanilang katawan. Pagkalipas ng anim na buwan o kung umabot na ng 90 kls ang timbang ay kailangan ng bigyan ng pakain na para sa palahiang baboy. FLUSHING: 10-14 araw bago pakastahan Ang flushing o ang pagbibigay ng maraming pagkain o mataas na antas ng enerhiya at amino acids para makapaglabas ng mas maraming itlog mula sa obary. Ito ay magdidikta ng dami ng maaring biik na mabubuhay sa sinapupunan ng inahin. NAGBUBUNTIS NA BABOY A. Unang 21 araw ng Pagbubuntis Bawasan ang pagkain ng inahin matapos mabulog upang maiwasan ang embroyonic mortality o pagkamatay ng mga nabubuong biik sa loob ng sinapupunan.

B. 22 hanggang 86 araw ng pagbubuntis Ang pagpapakain sa panahong ito ay naayon sa pagmimintina ng pangangatawan ng inahin at pag buo ng biik sa sinapupunan. Sa panahong ito, kailangan kontrolin ang pakain sa mga inahin upang maiwasan ang mga problema sa panganganak at pagpapasuso tulad ng sobrang pagtaba ng inahin na madalas maging dahilan upang mahirapan ito sa panahon ng pagbubuntis at sa araw ng panganganak. C. 4 na lingo bago manganak Kailangang magbigay na pakain na mataas ang enerhiya at amino acid tulad ng Lactating, sa huling buwan ng pag bubuntis upang makatulong sa mabilis na paglaki at pagbigat ng mga biik na ipanganganak at sa produksyon ng gatas ng inahin. Ito ang panahon upang ihanda ang ianhin sa nalalapit na panganganak at pag papasuso. D. Bago manganak at pagkapanganak Purgahin ang mga inahin 2 linggo bago manganak. Mga 7 araw bago manganak, bawasan ang pakain para maiwasan ang pagtigas ng dumi o kostipasyon sa mga inahing malapit nang manganak upang hindi mahirapan sa takdang oras ng panganganak. Sa araw ng kapanganakan ay maaari nang hindi pakainin ang inahin 12 oras bago at 12 oras pagkatapos manganak. Maghalo ng pulot kabayo (molasses) o pulang asukal sa tubig at ito muna ang ibibigay sa inahin. Ang malinis na tubig ay napakahalaga sa isang inahing nagpapasuso kaya palagi dapat meron nito sa inuman ng inahin. E. Nagpapasusong inahin Iwasan ang pamamayat ng inahin habang nagpapasuso dahil ito ang maaaring bigyan ng bitamina upang madaling makabawi ang inahin. Bigyan ng Lactating simula sa araw ng panganganak, unti-unting damihan ang pagkain ng inahin. Ang dami ng ipapakain ay depende sa bilang ng kanyang inanak ( sundin ang programa ng pagpapakain sa inahin). Kinakailangan ang tamang nutrisyon upang maging maganda ang kalidad at dami ng gatas na maibibigay nito sa kanyang mga biik. G. Iwawalay na inahin Mga dalawang araw bago gawin ang pagwawalay ng inahin sa mga biik ay kailangang bawasan ng bahagya ang pagkaing ibinibigay sa inahin upang umurong ang gatas at mapadali ang pagbalik sa paglalandi. PAGPAPAKAIN SA MGA SUMUSUSONG BIIK Ang gatas ng inahing baboy ang pinagkukunan ng biik ng pangunahing sustansya. Subalit ayon sa pananaliksik ng mga eksperto, hindi sapat ang dami ng gatas ng inahin upang mapunan ang pangangailangan ng mga biik lalo na kung higit sa walo ang anak nito. Nararapat na magkaroon ng supplementong pagkain na halos katumbas ng sustansya ng gatas ng inahin. A. 3-17 araw mula pagkasilang Ang biik ay kailangan mabigyan ng suplementong pagkain na maraming sangkap na gatas tatlong araw pagkapanganak. Mahalaga na ang biik ay matutong kumain ng suplementong pagkain nang mmaaga upang masanay sa solid na pagkain. Ito ay upang siguraduhin ang mabilis at tuloy tuloy na paglaki ng biik bago at matapos mawalay sa inahin. Sa ikatlong araw mula sa pagsilang turuan ng kumain ang mga biik ng creep/booster at ipakain ito hanggang sa ika 17 araw. WASTONG PAGPAPAKAIN NG CREEP/BOOSTER 1. turuang kumain ang mga biik sa ikatlong araw mula pagkasilang. 2. sa unag araw ng pagpapakain, kumuha ng 1-2 kutsaritang creep/ booster. Basain ito sa pamamagitan ng sapat na dami ng tubig hanggang sa ito ay maging malapot. 3. linising mabuti ang suso ng inahin. Ipahid ang binasang creep/booster sa paligid ng mga suso upang malasahan ito ng mga biik sa tuwing ang mga ito ay su-suso. Pwede rin pahiran ng konti ang nguso ng mga biik. 4. Kung maubos ang nakalagay sa paligid ng suso ay muli itong pahiran. 5. gawin ang pagsasanay na ito sa loob ng 2 araw. 6. sa ikatlong araw ng pagpapakain maari ng maglagay sa pakainan ng mga biik ng sapat na dami ng creep/boosterna maari nilang maubos sa loob lamang ng ilang oras. Huwag ng babasain ang pakain. 7. ilagay ang pakainan malapit sa painitan upang mahikayat kumain ang mga biik. 8. unti unti dagdagan ang dami ng pakain na inilalagay sa pakainan ng biik araw araw. 9. magpakain ng maraming beses sa isang araw hanggang sa edad na 17 araw ang mga biik. B. 18 araw – 6 linggo pagkapanganak Unti unti palitan ang creep/booster ng pre-starter simula ika-18 araw. Tatagal ang pagpapakain ng pre-starter hanggang 2 linggo pagkawalay. Ang pagwawalay ay inirerecomenda sa edad na 28-30 araw mula pagkapangnak. Sa panahong ito ang biik ay tumitimbang ng 10-12 kilo. Sa edad 43 araw o 2 linggo pagkatapos maiwalay, purgahin ang mga biik.

PAGPAPAKAIN NG PALAKIHING BABOY A. starter Sa timbang na 12 kilo bawat biik isasagawa ang pagpapalit ng pagkain. Unti-unting palitan ang pre-starter ng starter, ito ay maaring ipakain hanggang sa sila ay tumimbang ng 30kilo. B. Grower Ipinapayo ang pagpapakain ng 2-3beses sa maghapon sa mga palakihing baboy. Bigyan lamang ng sapat na dami na makabubusog sa kanila sa isang kainan upang maiwasan ang pagkaaksaya at pagkapanis ng pagkain.Bigyan ng Grower kapag tumimbang ng 30kilo hanggang umabot sa 68-70kilong timbang bawa’t palakihing baboy. K. Finisher

Ang pagpapakain ng fattener o finisher ration kapag tumimbang na ng 68-70 kilo hanggang maibenta ay sinadya upang maiwasan ang labis na pagtaba ng bentahing baboy. Wastong Pag-iwas at pag control sa mga sakit. I. Kalinisan Ang kalinisan ay napakahalaga sa pag aalaga ng baboy. Nararapat lamang na pag ukulan ito ng pansin. Ang pag lilinis ng mga kulungan at alaga ay kinakailangang gawin araw-araw. Kinakailangan rin magkaroon ng maayos na sistema ng pag lilinis upang maiwasan ang pag kalat ng sakit. II. Pagdisimpekta Bukod sa pag lilinis kailangan rin mag karoon ng regular na programa sa pagdididsimpekta upang maiwasan ang pagpasok ng salot sa ating bakuran. Inirerekomenda na mag disimpekta ng mga kulungan ng baboy isa o dalawang beses kada lingo. Sa panahon ng matinding epidemya ay mag disimpekta kada lingo at bakunahan ang mga alaga laban sa epidemya. Maglagay rin ng foot bath sa may bukana ng kulungan upang maiwasan ang pagdadala ng kung ano anong mikrobyo mula sa labas na maaaring papasok sa loob ng kulungan. PAALALA: Ang pag-disimpekta ng mga kulungan ay isang mahusay na paraan ng pag iwas sa mga sakit. Ito rin ay nag papadali sa pag galing sa mga sakit ng baboy habang ang mga ityo ay binibigyan ng mga gamot tulad ng antibiotiko at bakuna. Tandaan lamang na ang pag didisimpekta naman ay hindi pangunahing gamot para sa mga baboy na dinapuan na ng sakit. Ito ay inirerekomenda bilang prevention o pag iwas sa lumiligid na may mga sakit. III. Quarantine 1. ang mga baboy na galing sa labas ay kailangang maihiwalay ng 45 araw upang malaman kung may dalng sakit o wala. 2.ihiwalay ang mga may sakit na baboy sa malulusog na baboy. Ito ay upang makaiwas sa mabilis na pagkalat ng sakit. 3. huwag magpapasok ng ibang tao sa kulungan lalung lalo na kung ang mga hayop ay may sakit o kaya ay may kumakalat na sakit sa inyong lugar. IV. Pag iwas sa Sakit 1. Pagpupurga Ang pagpupurga ay ginagawa sa inahin at mga biik. Ito ay upang mailabas ang mga bulateng nasa loob ng katawan ng alaga nating baboy. Ang pagpurga sa biik ay isinasagawa isang lingo matapos sila maiwalay. Inuulit ang pagpupurga sa edad na 3-4 buwan lalo na kung ito ay gagawing dumalaga. Sa inahin, ang pagpupurga ay isinasagawa 10 araw bago ito pakastahan at 14 araw bago ito manganak. Hindi ginagawa ang pagpupurga sa kalagitnaan ng pag bubuntis ng inahin. Ang barako naman ay pinupurga 2 o 3 beses sa isang taon. 2. Pagbabakuna Ang pagbabakuna ay napakainam na pangga laban sa sakit. Nagbibigay ito ng natural na proteksyon sa alaga. V. Pag-gamot Kung hindi maiiwasan ang pagdapo ng sakit, an gating alaga ay kainlangan mabigyan kaagad ng karampatang lunas. Ang maagang pag kilala sa sakit bago itop lumala ay napaka halaga sa madaling ikagagaling ng alaga. Obserbahan ang ating alaga sa mga unang sintomas ng sakit: pananamlay, walng ganang kumain, panghihina at pagkakaroon ng lagnat. Kung minsan may mga parte ng katawan ang naaapektuhan na sanhi ng pagtatae, sipon at pulmonya, pamuimutla, pananakit, at pamamaga ng isang parte ng katawan. Upang maging matagumpay ang paggagamot, sundin ang mga sumusunod: 1. Alamin ang tunay na sakit ng alaga. Makabubuti ang pagsangguni sa betirinaryo. 2. pumili ng angkop na antibiotiko o gamot.] 3. ibigay ang wastong dami o dosis ng gamot. Sundin ang rekomendasyon ng betirinatyo o ng kumpanyang gumagawa ng gamot. 4. Ipagpatuloy ang pagbibigay ng antibiotiko mula 2-3 araw matapos mawala ang sintomas ng sakit. MGA KARANIWANG SAKIT NG BABOY SAKIT: 1)scouring o pagtatae: Sanhi ng sakit: • Bakteryal- E.coli – baby pig scour Mga karaniwang sintomas: • Pagtatae ng matubig, maputi o kulay lupang madumi na maaaring mangyari 2-3 oras pagkapanganak. • Mahihina ang mga biik Mga paraan sa pag iwas sa sakit : • Panatyilihing tuyo at malinis ang mga biik at ang paligid nito. • Panatilihin ang tamang temperature na 32 – 34 antas sentigrado. • Magbigay ng masustansya at madaling tunawin na pagkain. Gamot o kalunasan: • Gentamicin, Trimethoprim/ sulfamethoxazole • Fluid therapy Sanhi ng sakit : • Swine dysentery – serpulina, hyodysenteriae Mga karaniwang sintomas: • Dilaw o kulay abo at malambot na dumi, ito ay maaring maging matubig o may bahid ng dugo at mucus. Kadalasang apektado ang baboy na nasa growing at finishing period. Mga paraan sa pag iwas sa sakit: • Pag disimpekta ng kulungan • Panatilihin ang wastong kalinisan at sanitasyon

Gamot o kalunasan: • Gentamycin, tylosin, lincomycin, tiamulin, • Fluid therapy Sanhi ng sakit: • Viral Transmissible – gastroenteritis (TGE) corona virus Mga karaniwang sintomas: • Minsanang pagsusuka na may kasamang matubig at kadalasang madilaw na pagtatae (masangsang ang amoy ng dumi). Mga paraan sa pag iwas sa sakit: • Siguraduhing nakasuso ang mga biik ng colostrums sa unang araw ng kapanganakan upang mabigyan ng pangunahing proteksyon ang mga ito. Gamot o kalunasan: • fluid therapy at electrolyte balance Sanhi ng sakit: • Parasitic- intestinal worms ; stomach worms Mga karaniwang sintomas: • Biglaan pamamayat ng baboy • Dehydration • Maramihang pagkamatay ng mga biik na may edad 2 linggo pababa • Ang dumi ay kadalasang may namumuong gatas na hindi natunaw ng tiyan at bituka. • Ang mga bulateng ito ay sumisipsip ng dugo sa lining ng tiyan at bituka na sanhi ng iritasyon ditto at sinusundan ng pagtatae na may bahid ng dugo. • Maaring malakas kumain ang mga baboy ngunit mabagal ang paglaki niti. Mga paraan sa pag iwas sa sakit: • Magpurga sa 43 araw na edad ng biik, inahin 2 linggo bago manganak • Alisin ang mga pinanggagalingan ng mga bulate • Maayos na sanitasyon at kalinisan Gamot o kalunasan: • Pamumurga Sakit: 2) Hog Cholera Sanhi ng sakit: • Hog Cholera Virus (Pestivirus) Mga karaniwang sintomas: • Inuubo ang baboy (pneumonia) • Umaabot sa 99% ang namamatay • Pamumula ng mga mata • Pagdumi ng matigas pagkatapos ay tumutuloy sa pagtatae • Nilalagnat ang baboy • May mapupulang diskolorasyon na umaabot sa tiyan, ilong at mga tenga at sa papaloob (medial) na bahagi ng paa Mga paraan sa pag iwas sa sakit: • Pagbabakuna, biik: may edad na 42-45 araw at ulitin sa ika 70-75 araw na edad. Inahin: 2-3 linggo bago palahian. Barako: 1 beses kada 4 na buwan • Pagdisempekta ng kulungan Gamot o kalunasan: • Panga lunas o gamot Penicillin- streptomycin; Amoxicillin-Gentamicin Sakit: mycoplasmal pneumonia o swine ezootic pneumonia (SEP) Sanhi ng sakit: • Mycoplasma pneumoniae Mga karaniwang sintomas: • Pabalik balik na ubona lubos na nakakahawa at may kasamang kaunting pagkamatay ng mga apektadong baboy • Tuyong ubo at walang gana sa pagkain • Nahihirapan sa pag hinga • Manipis na paglago ng balahibo • Mabagal na paglaki kahit may normal na gana sa pagkain • Kadalasan apektado ang 3-6 buwan na baboy. Mga paraan sa pag iwas sa sakit • Maayos na bentilasyon at tamang dami ng alaga sa kulungan • Pagbabakuna Biik: edad 8 linggo; inahin: 3 linggo bago manganak • Pagdisimpekta Gamot o kalunasan: • Tetracycline • Oxytetracycline • Tylosin • Tiamulin • Quinoles tulad ng enrofloxacin at norfloxacin Sakit: Foot and mouth Disease (FMD) Sanhi ng sakit: • Apthovirus Mga karaniwang sintomas: • Pagtubo ng mga butlig o mga singaw sa loob ng bibig, mga labi, dila, at ilong. Ang mga paligid ng mga kuko sa mga paa ay nagsusugat at tinutubuan ng butlig. • Ang mga nagpapasusong inahin ay binubutlig din sa mg autong nito. • Maaring matanggal ang mga apektadong kuko. • May antas na 100% na nakakahawa ngunit hindi tataas sa 5% ang namamatay kung walang impeksyon na nagmula sa bakterya.

Mga paraan sa pag iwas sa sakit: • Regular na pagbabakuna at paggamot sa mga apektadong biik hanggang sa mga inahin at barako • Pagdisimpekta Gamot o kalunasan: • Paglalangas sa mga sugat gamit nag gentian violet na may kahalong tawas • 10% formalin para sa mga sugat sa paa. Sakit 5. Mange o galis Sanhi ng sakit: • Sarcoptes scabie Var. suis Mga karaniwang sintomas: • Matinding pangangati kadalasan at nagreresulta sa mga gasgas at pangangapal ng balat na may kasamang pagkalagas ng mga balahibo. • Nagsimula bilang mapulang patse sa may pigi, gilid, o tiyan. Gamot o kalunasan: • Pag- ispray ng Acaricide sa mga apektadong mga alaga. MGA KARANIWANG SAKIT NG MGA INAHIN O DUMALAGA 1. MMA (MASTITIS, METRITIS, AGALACTIAE SYNDROME) Sanhi ng sakit: Multifactorial bacterial (E.coli), nutritional, managemental, hormonal. Mga karaniwang sintomas: • Kadalasang nakadama ang ianahin o dumalaga. • Mahina sa pagkain at pag inom ng tubig • Ang mga suso ay mainit at matigas na may kadalasang mabahong katas. • Nilalagnat • Lubhang paglabas ng katas sa ari ng inahin o dumalaga Mga paraan sa pag iwas sa sakit: • Paglilinis ng inahin o dumalaga, at kulungan bago ito manganak. • Sumunod sa wastong programa ng pag papakain ng mga breeders Gamot o kalunasan: • Magbigay ng antibiotiko matapos ang panganganak: A.penstrep b. tetracycline enrofloxacin • Oxytocin- para mailabas ang lahat ng inunan na maaring pagmulan ng impeksyon 2) Parvovirus: Maga sanhi ng sakit: Porcine Parvovirus (PPV) Mga karaniwang sintomas: • Kaunti ang iniaanak • Naagasan • Patay, tuyo at bulok ang iniaanak ng mga biik Paraan sa pag iwas sa sakit: • Pagbabakuna laban sa PPV Gwamot: Walang gamot 3) Leptospirosis Mga sanhi ng sakit: Leptospira ssp. Mga karaniwang sintomas: • Naagasan • Mahina o patay ang mga iniaanak na mga biik Mga paraan sa pag iwas sa sakit: • Pagbabakuna laban sa leptospira ssp. • Pag iwas sa mga nanghahawang mga hayop tulat ng daga atbp. Gamot: Penicillin – Streptomycin chlor o oxytetracycline 4) Brucellosis Sanhi ng sakit: Brucella suis Karaniwang sintomas: • Naagasan • Paralisis at pamimilay ng likod na bahagi ng katawan Paraan sa pag iwas sa sakit: • Istriktong sanitasyon sa larangan ng paggamit ng barako. Gamot: • Walang epektibong gamot, ngunit ang paggamit ng mataas na dosis ng tetracycline at streptomycin ay nakakatulong.